Ritmennt - 01.01.2003, Síða 128

Ritmennt - 01.01.2003, Síða 128
HRAFN SVEINBJARNARSON RITMENNT Lars Chr. Hansen vaktari við Gisselfeld slotið 1888-1937, síðasti danslci vaktarinn sem söng vaktara- sönginn við störf sín. Ur Jorgen Jersild og Hans Brix. De gamle danske Vægtervers. X í riti eftir Thomas Laub, „Dansk Kirke- sang" 1918, er lagið haft eftir gömlum kon- um sem barnungar höfðu lært það af göml- um manni, líklega fæddum um miðja 18. öld.114 Laub sem var helstur þjóðlagafröm- uður Dana, var þekktur fyrir lagfæringar á þjóólögum eða endurgerðir þeirra, og er eng- in ástæða til að ætla að hann hafi lagið eftir óbreytt. 1 Lagið er upphaflega í e-dórískri tóntegund. XI Lagið eins og það var hjá vaktaranum sem síðastur söng vaktaralagið í Dan- mörku. Hann var vaktari við slotið Gissel- feld á Suður-Sjálandi. Hann hét Lars Chr. Hansen, fæddur 1864, og söng lagið frá því hann tók til starfa við slotið 1888 til dauða- dags 1937. Árið 1935 var söngur hans hljóð- ritaður og er í hljómplötusafni danska ríkis- útvarpsins 116 XII Sálmalagið „Heemlig stodh jag en mor- gon", eldri gerð lagsins úr Mönsterás-hand- ritinu sænska frá 1646.117 Það lag hefur ver- ið rakið aftur til lágþýskrar vísu „Die Tageweise" frá 16. öld „Ich stund an einem Morgen".118 Götuhljóð í Reykjavík Tónskáld í útlöndum hafa gert sér að leik að flétta saman og raddsetja hversdagslög á borð við götuköll og vaktarasöngva í tón- verlcum og hafa slík tónverk stundum verið nefnd quodlibet, í beinni þýðingu: ,hvað sem er' eða ,hvað sem yður þóknast'.119 Það lag sem elst er varðveitt á nótum við þýslcan valctarasöng er einmitt úr slílcu tónverki eftir Leonhard Páminger (Pamingerus) en það var prentað í quodlibet-safni Wolfgang Schmeltzes sem gefið var út í Vín 1544.120 114 Jersild og Brix (1951) bls. 44^15. 115 Jeppesen og Friis Moller (1932) bls. 41. Jersild og Brix (1951) bls. 44. 116 Jersild og Brix (1951) bls. 45. 117 Sálmafræðingurinn og presturinn Severin Widding veitti því athygli að vaktarasöngurinn væri þessu skyldur. Sjá nmgr. 109, sbr. Jersild og Brix (151) bls. 49. 118Jersild og Brix (1951) bls. 50. Sjá frekari tilvísun þar og í útgáfu Mönsterás-handritsins, Fransén (1940) Första delen bls. 426. Hér er farið eftir þeirri útgáfu, Fransén (1940) Andra delen bls. 140-43. Sænski sálmatextinn hljóðar svo: Heemlig stodh Jag en morgon, Vppá en lönlig stadh, Medh mykin gráát och sorger, Hörde jag huru badli, Döden en vnger man, Then honom hade grijpit, Och bundit medh starke bandh. f Böhme (1893) bls. 544-45 er þýska vísan prentuð með nótum og sögð frægust allra kveðjukvæða á 15.-17. öld. Þar eru og vísanir til allskyns texta við lagið og útsetningar tón- skálda á því. Nefna má að þýsk systurgerð sænslca textans kemur þar fyrir úr Erfurter Gesangbuch 1648. 119 Quodlibet hefur verið þýtt á íslensku sem tyrk- nesk messa. Hallgrímur Helgason (1980) bls. 152. 120 Moser (1935) bls. 38. 124
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132
Síða 133
Síða 134
Síða 135
Síða 136
Síða 137
Síða 138
Síða 139
Síða 140
Síða 141
Síða 142
Síða 143
Síða 144
Síða 145
Síða 146
Síða 147
Síða 148
Síða 149
Síða 150
Síða 151
Síða 152
Síða 153
Síða 154
Síða 155
Síða 156
Síða 157
Síða 158
Síða 159
Síða 160
Síða 161
Síða 162
Síða 163
Síða 164
Síða 165
Síða 166
Síða 167
Síða 168

x

Ritmennt

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.