Ritmennt - 01.01.2003, Qupperneq 34

Ritmennt - 01.01.2003, Qupperneq 34
EINAR H. GUÐMUNDSSON RITMENNT 96).46 Jafnframt nefnir hann þýðingu Jóns Þorlákssonar á Bægisá (1774-1819) á Tilraun um manninn eftir Alexander Pope (1688- 1744) sem líklegan áhrifavald [80]. Gunnar Harðarson telcur und- ir þetta í fyrrnefndri grein og bendir einnig á önnur verlc, sem Björn hefur eflaust þekkt, meðal annars Heimspekingaskóla Guðmundar Bergþórssonar (1657-1705) og Hinn guðdómlega þenkjandi náttúruskoðara eftir danska sagnfræðinginn Peter Friderich Suhm (172,8—98).47 Mjög líklegt er, að Björn hafi þeklct öll ofangreind rit og eflaust hafa sum þeirra haft áhrif á skoðanir hans og viðhorf. Einnig mætti bæta á listann Undirvísan í náttúruhistoríunni eftir A.D. Busching frá 1782 og Almennri landaskipunarfræði frá 1821.48 Þá mætti jafnframt nefna Paradísarmissi Johns Miltons (1608- 46 Vinagleði Magnúsar kom út 1797 [66]. Þar eru m.a. greinarnar „Alstirndi himininn" (bls. 28-52) og „Vorir sólheimar" (bls. 53-69). Kvöldvökur Hann- esar komu út í tveimur hlutum 1796 og 1797 [51]. í seinna bindinu er t.d. greinin „Um halastjörnur" (bls. 45-58). 47 Heimspekingaskólinn kom út 1785, en Tilraun um manninn og Náttúru- skoðarinn 1798. Vitað er að Björn átti bók Suhms [89], sem er alþýðlegt fræðslurit um náttúruspeki. Um er að ræða þýðingu á tveimur ritgerðum eft- ir Suhm, sem báðar má finna í verkinu Kammerherre og Kongelig Histo- riographus Peter Friderich Suhms samlede Skrifter, 2. bindi (af 15), Kaup- mannahöfn 1789: „Verdens Bygning", bls. 54-104 (rituð 1763) og „Om Dyden", bls. 139-46 (rituð 1764). En það eru eklci ritgerðirnar sjálfar, sem fyrst og fremst gefa ritinu gildi, heldur neðanmálsgreinarnar, sem eru allar eftir þýðandann, séra Jón Jónsson „hinn lærða" (1759-1846). Utslcýringar Jóns eru hnitmiðaðar og bera vott um víðtælra þekkingu á náttúruspeki 18. aldar. Hann hefur og átt gott bókasafn, því fyrir utan Vinagleði Magnúsar og Kvöldvökur Hannesar er vitnað í fjölda erlendra bóka, svo sem frumspeki cft- ir Johan Ernst Gunnerus (1718-73), rökfræði eftir Leonhard Euler, stjörnu- fræði eftir Cliristian Horrebow og eðlisfræði eftir Joliann Gottlieb Kruger (1715-59). Þá átti Jón bækur Williams Derhams (1657-1735) um náttúruguð- fræði og hann styðst jafnframt við fræðslurit eftir guðfræðingana og heim- spekingana Christian Bastholm, Peter Soeborg (1747-1818), Tyge Jesper Rothe (1731-95) og Niels Wallerius (1706-64). 48 „Undirvisan í Náttúruhistoriunni fyrir þá, sem annathvert alz eckert edr lítit vita af henni" eftir landafræðinginn Anton Friedrich Busching (1724-93) kom út í Ritum Lærdómslistafélagsins á árunum 1782 til 1794 í þýðingu séra Guð- mundar Þorgrímssonar (1753-90) [30]. Bókin, sem var þýdd úr dönsku [Un- derviisning i Natur-historien for dem, som enten kun veed lidet eller intet af samme. Oversat og forbedret ved Jacob Christian Pingel. Óðinsvéum 1778), kom upphaflega út í Berlín árið 1776: Unterricht in der Naturgeschichte: fur diejenigen, welche noch wenig oder gar nichts von derselben wissen. (2. und vermehrte Aufl.). Kaflinn „Um himininn" (II, bls. 232-38) fjallar um stjörnu- fræði á mjög einfaldan en fróðlegan hátt. Fjallað er mun ítarlegar um stjörnu- fræði og heimsmyndina í fyrsta kafla Almennrar landaskipunarfræði frá 1821 30
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84
Qupperneq 85
Qupperneq 86
Qupperneq 87
Qupperneq 88
Qupperneq 89
Qupperneq 90
Qupperneq 91
Qupperneq 92
Qupperneq 93
Qupperneq 94
Qupperneq 95
Qupperneq 96
Qupperneq 97
Qupperneq 98
Qupperneq 99
Qupperneq 100
Qupperneq 101
Qupperneq 102
Qupperneq 103
Qupperneq 104
Qupperneq 105
Qupperneq 106
Qupperneq 107
Qupperneq 108
Qupperneq 109
Qupperneq 110
Qupperneq 111
Qupperneq 112
Qupperneq 113
Qupperneq 114
Qupperneq 115
Qupperneq 116
Qupperneq 117
Qupperneq 118
Qupperneq 119
Qupperneq 120
Qupperneq 121
Qupperneq 122
Qupperneq 123
Qupperneq 124
Qupperneq 125
Qupperneq 126
Qupperneq 127
Qupperneq 128
Qupperneq 129
Qupperneq 130
Qupperneq 131
Qupperneq 132
Qupperneq 133
Qupperneq 134
Qupperneq 135
Qupperneq 136
Qupperneq 137
Qupperneq 138
Qupperneq 139
Qupperneq 140
Qupperneq 141
Qupperneq 142
Qupperneq 143
Qupperneq 144
Qupperneq 145
Qupperneq 146
Qupperneq 147
Qupperneq 148
Qupperneq 149
Qupperneq 150
Qupperneq 151
Qupperneq 152
Qupperneq 153
Qupperneq 154
Qupperneq 155
Qupperneq 156
Qupperneq 157
Qupperneq 158
Qupperneq 159
Qupperneq 160
Qupperneq 161
Qupperneq 162
Qupperneq 163
Qupperneq 164
Qupperneq 165
Qupperneq 166
Qupperneq 167
Qupperneq 168

x

Ritmennt

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.