Tímarit Máls og menningar - 01.09.1995, Page 98

garðinum og hann kennir því um lát Onu, í því felist bölvun sem hann
yfirfærir á Bandaríkin, þau hafi ekki staðið við gefin loforð. Með slíkum
helgispjöllum reynist honum erfitt að lifa.
Sambærileg helgispjöll eru einatt notuð í „Janusarbókmenntum" til að
sýna hve ósamrýmanlegir menningarheimar geta verið. Þau eru ævinlega
dýrkeypt, ef ekki íyrir sögupersónurnar, þá fýrir höfundana, eins og Salman
Rushdie getur vitnað um. Sá sem stendur utan við, er orðinn hluti af annarri
menningu, á auðveldara með að ofbjóða þannig upprunalega menningar-
arfinum, hann getur horft á hann frá veraldlegu sjónarhorni,13 sem hinum
innvígðu þykir einatt mikil ósvífni, en öðrum þykir í mesta lagi hispursleysi.
Sambærilegt menningarlegt guðlast má til dæmis sjá hjá gyðingnum Philip
Roth, en sumir rabbíar hafa látið að því liggja að best væri að koma þeim
rithöfundi fyrir kattarnef.
En menn koma sjálfum sér líka fyrir kattarnef í raunveruleikanum. I
áðurnefhdri bók Evu Hoffman, Lost in Translation, segir höfundurinn, sem
fluttist fr á Póllandi til Kanada þegar hún var þrettán ára, frá því að æskuvinur
hennar, sem einnig flutti úr landi, hafi stytt sér aldur. Sögumaður veltir þessu
fyrir sér: „[1] þessum nýja heimi verður maður líka að læra upp á nýtt, í hvert
skipti frá byrjun, hvernig maður fer að því að halda áfram.“ (230)
Hin tvíbenta staða konunnar
Það er athyglisvert hversu meðvitaðar konur virðast vera um glímuna við
menninguna og mætti sjálfsagt tína til lærðar skýringar í anda Lacans og
Kristevu. Hér skal þó aðeins bent á hið augljósa, það er hve stóran þátt konur
eiga í að koma hefðum til skila milli ættliða. Móðir mótar börn sín sam-
kvæmt þeim forskriftum sem felast í menningararfleifð hennar. Börnin fá
því viðmið hennar með móðurmjólkinni. Misvísandi skilaboð geta orðið
afdrifarík á þeim vettvangi eins og við höfum þegar bent á, ekki síst þegar
þau bætast ofan á kynjabaráttuna, því konur eru, eins og Kim Chernin hefur
sagt, „nýju innflytjendurnir sem eru að fara yfir landamærin ffá gamla
heiminum“14, þær eru að endurskoða hefðbundin kvengildi.
Konuráborð við Bharati Mukherj ee, sem kemur frá landi þar sem j afhrétti
hefur ekki átt upp á pallborðið, eru því í stöðu innflytjanda í tvennum
skilningi og gætir þess í verkum hennar. Mukherjee fæddist á Indlandi, en
hefur dvalið í Bretlandi, Sviss, Kanada og Bandaríkjunum, þar sem hún býr
nú. Bækur hennar fjalla einatt um innflytjendur sem eru að fóta sig í nýju
landi, sem eru að verða Bandaríkjamenn. Konur frá löndum eins og Indlandi
skynja inngöngu sína í hinn nýja menningarheim gjarnan í formi kynferð-
96
TMM 1995:3