Skírnir - 01.04.1988, Side 197

SKIRNIR
RITDÓMAR
183
undan fótum þeirra sem sögur segja að forðum lögðu upp og áttu oft óvís-
ari heimkomu af fjallvegum en við.
Sú bók sem hér er kynnt er mikið eljuverk og gott, eg vona aðrir gangi í
fótspor Guðrúnar P. Helgadóttur og skýri fornar sögur af slíkri reisn sem
hún.
Guðrún Ása Grímsdóttir
Margaret Clunies Ross
SKÁLDSKAPARMÁL
Snorri Sturluson’s ars poetica
and medieval theories of language.
Odense 1987.
Það hefur lengi verið kunnugt að Snorri Sturluson hafði einhver kynni af
erlendum lærdómi; hann nam ekki einvörðungu mannfræði og áttvísi hjá
fóstra sínum Jóni Loftssyni í Odda. Það hefur aftur á móti ekki tekist að
sýna fram á hvers konar erlendur fróðleikur var þar á borð borinn. Fræði-
menn hafa þó bent á að kenna megi í Eddu áhrif frá erlendum kennslu- og
alfræðibókum, eins og t. d. Elucidarius. Ursula og Peter Dronke gerðu
t. a. m. grein fyrir því í afmælisriti Jakobs Benediktssonar fyrir rúmum tíu
árum að í formála Snorra-Eddu kæmu fram kenningar sem rekja mætti til
platónskra áhrifa og væri sennilegt að þær væru ættaðar úr fræðum franskra
heimspekinga á 12. öld. Að svipaðri niðurstöðu komst Antony Faulkes
(Pagan Sympathy: Attitudes to Heathendom in the Prologue to Snorra
Edda 1983).
Ekki hefur skort rannsóknir á goðafræði Snorra, en of fáir fræðimenn
hafa fengist við að kanna annan hugmyndaheim Snorra, skáldskaparfræði
hans; menn hafa lítt rannsakað hvort þau eru að öllu leyti innlend mennt
eða Snorri feti í edduskrifum sínum í fótspor erlendra manna sem um sömu
mundir skrifuðu óðfræði á latínu. Það var því kominn tími til að kanna
þetta efni.
Bók Margaret Clunies Ross skiptist í 11 kafla. Hún hefur þann hátt á að
í þremur köflum fjallar hún um þau hugtök sem Snorri notar (heiti,
kenning, fornafn) og kannar merkingarsvið þeirra og reynir síðan að finna
hliðstæður í ritum erlendra mál- og mælskufræðinga. Er skemmst frá því
að segja að henni tekst að sýna að Snorri hafi verið kunnugur latneskum
mál- og mælskufræðum og svo virðist sem hann hafi þekkt eitthvað til
þeirra athugasemda sem frakkneskir skólameistarar gerðu við málfræði
Priscíanusar og Dónats á 12. öld. En á hinn bóginn kemur fram í rannsókn
hennar að Snorri er ákaflega sjálfstæður og hefur ekki notað þessar heim-
ildir beint. Yfirleitt eru þessir kaflar vel skrifaðir og framsetningin skýr.
Finna má þó að því, þar sem rætt er um kenningar og kenningarnafn, að