Skírnir - 01.04.1988, Page 213

SKÍRNIR
RITDÓMAR
199
jöfnum höndum í samtíma sínum og í fortíðinni. Hann hefur líka brugðið
því nokkuð jafnt fyrir sig að hafa að leiðarljósi annars vegar raunsæi veru-
leikans allt umhverfis og hins vegar táknmál af hinu margvíslegasta tagi.
Þessi nýjasta skáldsaga hans á það sammerkt með mörgum fyrri verkum
hans að sækja efnivið sinn í umhverfi sem er nálægt okkur bæði í tíma og
rúmi. Og hún tengist einnig ýmsum fyrri verkum höfundar síns í því að
hún snýst utan um sterkan og sérkennilegan einstakling, og í því að hún
fæst við ýmsar tilvistarspurningar sem snerta veruleika og tilverurétt slíks
fólks. I sögunni er líka viðamikið táknmál sem enn er sambærilegt við ým-
islegt sem þekkist úr fyrri sögum höfundar.
En það sem fyrst og fremst má telja nýstárlegt í þessari sögu er á hvern
hátt hér er tekist á við vandamál sem segja má að brenni á íslensku þjóðinni
nú um þessar mundir. Hér er verið að fjalla um spurninguna um það hve
langt sé leyfilegt að ganga í því að hagnýta hina frjálsu og fjötralausu nátt-
úru Islands, fyrst og fremst í hagnaðarskyni. Boðskapurinn, sem lesa má út
úr lýsingu Báru Alfsdóttur, er sá að landinu eigi að hlífa. Þar skiptir ekki
meginmáli þótt hún reynist þrátt fyrir allt ekki nægilega sterk til að hafna
tilfinningalífi sínu þegar á herðir. Ósigur hennar, ef um ósigur er að ræða,
er ekki fyrir þeim sem sækja að landinu og náttúru þess. Osigur hennar er
fyrir sjálfri sér og sínum eigin tilfinningalega eignarrétti. Og loka-
niðurstaða bókarinnar má því segja að sé sú að hinn tilfinningalega eignar-
réttinn skuli menn taka alvarlega og fram yfir þann veraldlega.
Eysteinn Sigurðsson
SvAVA J AKOBSDÓTTIR
GUNNLAÐARSAGA
Forlagið 1987.
Er EKKIGOÐSAGAN kjörin til að finna hið sammannlega í sundurbútuðum
veruleika? Aðferð til að brjótast út úr spennitreyju staðreynda og ná út í
víðerni hins almenna, þangað sem allar skáldsögur dreymir um að komast?
Goðsögur hafa þennan eiginleika að fólk á öllum tímum við ólík skilyrði
nær sambandi við kjarnann sem þær framreiða. Þær eru samtal sálarinnar
við eilífðina á meðan skáldsagan verður að láta sér lynda að skrafa við sam-
tímann.
Goðsögur Grikkja eru húsgangar Vesturlanda. Goðsögur Germana eru
síður þekktar, en lykillinn að þeim er geymdur undir tungurótum Islend-
inga — þær hafa að mestu leyti varðveist í íslenskum heimildum og
skáldskap.