Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Qupperneq 80

79
Hér má segja að komið sé aftur að byrjunarreit við athugun á bréfum
Sigurðar frá því að hann var innflytjandi í Bandaríkjunum 1904–1909,
síðan í Kanada 1910–1916 og loks hermaður í Evrópu 1917–1919.77 Það
er líkt og í hvert skipti sem óvissa grípur um sig birtist þessi hugmynd um
landleysi í skrifum hans eða hugmynd um að hann sé fastur á milli tveggja
heima: gamla og nýja heimalandsins. Hugmyndin verður að nokkurs konar
þrástefi í bréfum Sigurðar.
Lokaorð
Ljóst er að sendibréf geta ekki innihaldið algildan sannleik um efni sitt.
Skrif Sigurðar Johnsen sýna hvernig vesturfarar hagræddu oft frásögnum
sínum í takt við það sem gerði vesturförina réttmæta. En hverju lýsa bréfin
þá? Hvaða ályktanir er hægt að draga af lestri þeirra? Hér hefur verið bent
á einhvers konar þrástef sem birtast í bréfum Sigurðar Johnsen, þ.e. hvern-
ig skrif hans hafi einkennst af því að hann væri bæði ungur og fullorðinn,
en einnig um landleysi hans á milli tveggja heimalanda. Ekki er gott að
segja hversu meðvitaður Sigurður var um fyrri skrif sín þegar hann hófst
handa við að skrifa nýtt bréf hverju sinni. Líklega hefur texti eldri bréfa
horfið í gleymsku með tímanum, sérstaklega þegar aðstæður hans breytt-
ust úr því að vera innflytjandi í Bandaríkjunum og Kanada yfir í að verða
hermaður í Evrópu, enda hélt Sigurður að hann væri í fyrsta skipti að
skrifa móður sinni afmæliskveðju sumarið 1918, þegar eldri bréf í safninu
sýna að svo var ekki. Það undirstrikar fyrst og fremst minnisleysi bréfrit-
arans um það sem áður hafði verið ritað í sendibréf og kannski einnig
örvæntingu hermanns í miðri styrjöld um að lifa hana af.
Þrátt fyrir að gleymska hafi áhrif á þann texta sem var skrifaður – eða
var ekki skrifaður – bjó Sigurður auðvitað yfir minningum um margt annað
sem hafði áhrif á það sem sett var á blað. Hann stóð í virkum bréfaskriftum
við móður sína í mörg ár og fékk vitanlega einnig bréf frá henni. Sigurður
lifði styrjöldina, sneri aftur til Kanada árið 1919 og ári síðar gerði Þuríður
sér ferð vestur um haf til að dvelja hjá sonum sínum í Manitoba.78 Þau
áttu því í áralöngu samtali – eða samtölum – um hvort annað, ættingja
og vini, hugmyndir og veruleika. Samtalið skorti þó ýmislegt sem ann-
ars konar samtöl búa yfir, s.s. svipbrigði, líkamstjáningu, raddblæ o.s.frv.
77 Eftir að stríðinu lauk fór Sigurður með hernum til Þýskalands, þaðan til Englands
og síðan til Kanada vorið 1919.
78 Íslendingur 7. október 1921, bls. 186.
„RIFFILLINN ER HINN BESTI VINUR HERMANNSINS“