Tímarit Máls og menningar - 01.02.2009, Page 69

U p p r i s a a m l ó ð a n s
TMM 2009 · 1 69
lengi. Hann er hinn hlutlausi neytandi, fórnarlamb hins endalausa upp-
lýsingaflæðis. Hann hefur ekkert frumkvæði sjálfur, gerir aldrei neitt.
Hlynur er kannski jafn sérlundaður og Bjartur í Sumarhúsum en sá var
hinsvegar alltaf að storka örlögunum og streitast á móti sínum samtíma.
Hlynur er andstæða hans. Líkindin með þeim væru helst þau að Hlynur
er líka fastur í eigin heimi. Hann á líka sína „Heiði“ en hún er öll innra
með honum.
Í raun er Hlynur Björn ekki mjög týpískur Íslendingur, svona eftir á
að hyggja. Ég hálfskammast mín stundum fyrir að kynna hann erlendis
sem fulltrúa Íslands því við erum svo vinnusöm, kraftmikil og bjartsýn
þjóð. Hann er algjörlega á skjön við hinn venjulega Íslending. Samt held
ég að hann hafi fangað þá kennd að vera barn velmegunarsamfélagsins
þar sem búið er að sjá fyrir öllu og þitt framlag skiptir litlu sem engu
máli. Öll afrekin hafa þegar verið unnin. Hvað eigum við þá að gera?
Þetta er spurning sem margir norrænir höfundar hafa líka fengist við,
eins og Erlend Loe til dæmis. Hlynur talar stundum um að það sé engin
þörf fyrir hann lengur. Konur hafa ekki einu sinni þörf fyrir hann. Það
er nóg fyrir þær að fá úr honum sáðfrumu og búið. Það er þessi síð-
sögulega karlmennskukennd sem vefst fyrir honum.
Uppreisn gegn „vel skrifuðum“ texta
Var þessi bók viðbrögð við skáldsagnagerð næstu ára á undan? Vildirðu
gera hlutina öðruvísi en aðrir?
Já, það er uppreisn í þessari bók, uppreisn gegn bókmenntunum. Ég
vildi skrifa bók sem væri „ekki bókmenntir“. Í þessu felst auðvitað mót-
sögn því sagan byggir á hamletþemanu og er því geysilega bókmenntaleg
á sinn hátt. En mér fannst spennandi og ögrandi að gefa skít í hvað er
„fallegur“ texti og skrifa „hrátt og ljótt“. Það hefur alltaf farið í taugarn-
ar á mér hvað Íslendingar snobba mikið fyrir „vel skrifuðum“ texta.
Yfirleitt þýðir það að textinn sé vel unninn en lífvana. Auðvitað getur lík
verið fallegt en það er þá fegurð sem endist ekki lengi. „Fallegur texti“
er afstætt hugtak en fyrir mér verður hann fyrst og fremst að vera lif-
andi, sterkur og „sannur“ en einkum þó fullur af innihaldi. Okkur
hættir til að dást meira að áferð en innihaldi. Fólk talar um „vel skrif-
aðar“ bækur með lotningartón í röddinni. Það er eins og rithöfundar
eigi að vera konfektframleiðendur andans.
Kannski liggur vandinn í þessu óheppilega orði okkar, „fagurbók-
menntir“, sem ég hef aldrei verið hrifinn af. Ég vildi alls ekki skrifa
fagur bókmenntir, allra síst í þessari bók. Mig langaði til að skrifa bók
TMM_1_2009.indd 69 2/11/09 11:27:29 AM