Goðasteinn - 01.09.1997, Qupperneq 136

Goðasteinn 1997
leiddu ýmislegt forvitnilegt í ljós. í
gosinu kom upp mikil aska sem fór til
austurs og suðausturs. Hún er grá til
steingrá að lit. Einnig höfum við fundið
hraun sem mynduðust í gosinu á
nokkuð mörgum stöðum sunnan og
suðvestan fjallsins. Það hefur hulist
yngri hraunum á stórum svæðum. Þó er
ljóst að mikið hraun hefur runnið í gos-
inu. Stærstu flákarnir sem nú sjást eru
Efrahvolshraun ofan Selsunds, hólmar í
yngri hraunum í Hraunfossum og stór
fláki austan Selsundsfjalls. Þetta hefur
verið mikið gos.
Hekla 1222
Um þetta gos er enn lítið vitað um-
fram það sem annálar segja. Sigurður
Þórarinsson telur að gosaskan hafi
borist til norðausturs og að gosið hafi
verið lítið. Ekki hefur okkur tekist að
finna hraun frá þessu gosi og reyndar
virðist okkur öskulagið vera lítilfjör-
legt.
Hekla 1300-1301
Gosið hófst 12. júlí „með svo niiklu
afli að fjallið rifnaði svo, að sjást mun
mega, meðan Island er byggt.“ Askan
barst til norðurs og varð mikið öskufall
næst fjallinu. Öskulag þetta er auð-
þekkjanlegt í jarðvegssniðum og er eitt
af lykillögum við aldursgreiningu
hrauna. Hraun allmikið rann í þessu
gosi. Það rann um skarðið milli Sel-
sundsfjalls og Trippafjalla og þaðan
með Selsundsfjalli austanmegin og
niður fyrir það. Þar sveigði hraunið til
norðurs og rann langleiðina að
Selsundi. Þetta hraun heitir Suðurhraun
eða Syðra Selsundshraun. Austan
Selsundsfjalls hefur þetta hraun runnið
út yfir hraunið frá 1206. Upptök þess
hafa vafalítið verið í suðurenda
Heklugjárinnar. Gosið stóð í um tólf
mánuði. Þetta er annað af tveimur
hraunum sem lengst hafa runnið frá
fjallinu á sögulegum tíma - hitt er
hraunið frá 1510.
Hekla 1341
Gosið hófst 19. maí og barst askan
til vesturs og suðveslurs en var ekki
mikil. Ekki hefur enn tekist að finna
hraun úr þessu gosi með vissu. Þetta
var vissulega fremur lítið gos.
Hekla 1389-1390
Gosið hófst síðla árs og stóð fram á
það næsta. Gosið hófst að vanda með
öskugosi úr háfjallinu og barst askan til
suðurs og suðausturs. Svo segir um
upphaf gossins í annál Flateyjarbókar:
„elds uppkoma í Heklufelli hin VII,
með svo miklum fádæmum af gný og
dunum, að heyrðist um allt landið.“ þar
segir einnig: „Færði sig rásin eldsupp-
komunnar úr sjálfu fjallinu og í skóg-
ana litlu fyrir ofan Skarð og kom þar
upp með svo miklum býsnum, að þar
urðu eftir II fjöll og gjá á milli.“ Gosið
færði sig því úr háfjallinu niður í Rauð-
öldur. Frá þeim rann hraun niður á
milli Stóra-Botnafjalls og Tindilfells
allt fram undir þann stað sem Sel-
sundsbærinn stendur nú. I þessu gosi
tók af staðinn að Skarði hinu eystra og
vafalítið Tjaldastaði og hugsanlega
-134-