Goðasteinn - 01.09.1997, Qupperneq 191

Goðasteinn 1997
heimildum er Frakkland ekki einungis
það landsvæði sem svo heitir nú, held-
ur allt ríkið sem Karlamagnús keisari
og niðjar hans réðu um langa hríð.
Fyrir um að bil þrjátíu árum gat Magn-
ús Már Lárusson sér þess til að Sæ-
mundur hefði numið einhvers staðar í
því héraði sem nú heitir Franken,
Franconia, eða sunnan við Saxland og
líklegast taldi hann að það hefði verið
Efri-Rínar-svæðið (Magnús Már Lár-
usson 1967:358). Að svipaðri niður-
stöðu komst breski fræðimaðurinn
Peter Foote nokkrum árum síðar, enda
þótt hann færði staðinn nær Aachen
sem um skeið var aðsetur Karla-
magnúsar (Foote 1984:117). Odd-
verjaannáll segir að Sæmundur hafi
lært í París (Annaler 1888:471) og í
handritinu AM 254 8vo sem skrifað er
fyrir Arna Magnússon og hefur að
geyma örstutta ævisögu Sæmundar
segir að hann hafi numið „margar
lærdómsmenntir til Liskole“ (Bjarni
Einarsson 1955:cv), en enginn staður
finnst með því nafni og er það trúlegast
afbökun (tilv. rit: cvi).
Skóli sá sem Sæmundur nam við
verður sennilega seint fundinn, en
öruggt má telja að hann hafi flutt með
sér heim til Oddastaðar erlendar
menntir og stuðlað að sagnaritun á
móðurmálinu og ef til vill einnig á
latínu. Flann er á nokkrum stöðum tal-
inn heimildarmaður frásagna, en
vafasamt er, hvort telja beri glötuð rit
að baki öllum vitnisburðunum. Fræði-
menn hyggja t.d. að hann hafi skrifað
ævi norskra konunga, líklega á latínu.
Er þá ályktað út frá ummælum SnoiTa í
formála Heimskringlu þar sem hann
segir Ara hafa fyrstan skrifað á „nor-
rænu máli fræði forna og nýja“
(Heimskringla 991:4). Höfuðheimildin
um verk Sæmundar er annars kvæðið
Noregskonungatal, lofkvæði um Jón
Loftsson og áa hans. Það er varðveitt í
Flateyjarbók og þar er Sæmundur
borinn fyrir sögum af tíu konungum:
Nú hefk talt
tíu landreka
þá er hverr var
frá Haraldi.
Intak svá
ævi þeira
sem Sæmundr
sagði hinnfróði
(Flateyjarbók 11:524).
Sagnorðið segja vísar í fornu máli
jafnt til munnlegra sem ritaðra heim-
ilda; fræðimenn hafa og deilt um
hversu umfangsmikil frásögn Sæmund-
ar hafi verið. Fagurskinna, sem hefur
að geyma ævisögur norskra konunga
og sett er saman í upphafi 13. aldar, er
t. d. talin hafa stuðst við verk Sæ-
mundar. Sannast sagna er þó allt sem
hingað til hefur verið sagt um rit
Sæmundar misjafnlega vel rökstuddar
tilgátur (Svend Ellehpj 1965:15-25;
Ólafur Halldórsson 1990: 290-301).
2
-HAUKDÆLIR sem og Oddaverjar
virðast á síðustu áratugum 11. aldar og
byrjun þeirrar 12. hafa sent nokkra
-189-