Viðar - 01.01.1937, Blaðsíða 12
10
VÍSINDI OG HAMINGJA
[Viðar
af vanþekkingu. Meiri þekking er þar hið eina, sem þarfn-
ast. Umbæturnar fást með meiri rannsóknum og betri
uppfræðingu. En sú skaðsemi, sem stafar af illum til-
hneigingum, er miklu erfiðari viðfangs.
í hverjum venjulegum manni og konu er nokkur illvild
að verki, bæði sérstök illvild, sem beint er að ákveðnum
óvinum og almenn, ópersónuleg ánægja af ógæfu annarra
manna. Það er siðvenja, að sveipa þetta fögrum orðum og
athugasemdum, nálægt helmingur daglegs siðgæðis er
hjúpur um þessa illvild. Það verður að horfast í augu við
þessa staðreynd, ef því markmiði siðameistaranna, að
bæta framferði okkar, á að verða náð. Þetta kemur í ljós
á þúsund vegu, í stóru og smáu: í þeirri gleði, sem fólk
nýtur af því að segja frá og trúa á hneykslismál; í hinni
ómannúðlegu meðferð á glæpamönnum, þvert ofan í
skýlausar sannanir fyrir því, að betri meðferð mundi hafa
miklu meiri bætandi áhrif á þá; í hinni dýrslegu meðferð,
sem allir hvítir þjóðflokkar beita við negra og í þeirri
nautn, sem gamlar frúr og prestar höfðu af því að túlka
skyldu herþjónustunnar í heimsstyrjöldinni. Jafnvel börn
verða oft að leiksoppi þessarar siðlausu grimmdar. David
Copperfield og Oliver Twist eru engan veginn tómur hug-
arburður. Þessi virka illvild er versti þátturinn í mann-
legu eðli og sá þáttur, sem nauðsynlegast er að breytist,
ef heimurinn á að fara batnandi. Sennilega veldur þessi
orsök meira styrjöldum en allar efnalegar og stjórnmála-
legar orsakir til samans.
Viðfangsefnið er þá, að koma í veg fyrir illvild. Hver
ráð eru til þess? Við skulum fyrst gera okkur grein fyrir
orsökum hennar. Þæreru, aðmínuálitþsumpart félagsleg-
ar og sumpart lífeðlisfræðilegar. Heimurinnernú,að engu
minna leyti en nokkru sinni áður, grundvallaður á sam-
keppni, þar sem barizt er um líf og dauða. Það, sem um
var barizt í síðustu heimsstyrjöld var það, hvort heldur
þýzk börn eða börn bandamanna ættu að verða hungur-
morða. Flest fólk býr yfir nagandi ótta í hugarfylgsnum