Viðar - 01.01.1937, Blaðsíða 25
Viðar] ALÞÝÐUSKÓLARNIR OQ ÞJÓÐIN 23
.Tjk
ákvæðis. Skólana má ekki offylla einungis af fjárhags-
ástæðum, en til tjóns fyrir alla nemendur þeirra. Skól-
arnir mega ekki verða múgskólar. Einn skólinn, sem
hafði um 90 nemendur í vetur, vill nú fara að færa út
kvíarnar vegna þess, að til er annar skóli ennþá stærri.
Þetta er glapræði og sýnir vel, hvert stefnir. Samvinna
skólanna má heldur ekki vera fyrir borð borin, hvorki
með ofurkeppni um nemendur né með auglýsingaskrumi
í þágu nokkurs einstaks þeirra, og ekki má aðsókn til
þeirra tryggjast með því, að vagga fólkinu á öldum hóg-
lífis og nautna meðan það dvelur þar. Með hverju er að-
sókn tryggð á Hótel Borg? Er mönnum ljóst, að slíkir
skólar verða slæmir skólar og ekki líklegir til að ala upp
hrausta og starfandi þjóð í landi, sem býður jafn óblíð
lífskjör sem ísland? Nei, af aðsókn til skólanna einni
saman verður gildi þeirra ekki metið. Það verður að
marka þeim stefnu, gera kröfur til þeirra og dæma þá
svo eftir því, hvernig þeim tekst að halda að settu marki.
Hvaða kröfur á þjóðin að gera til skólanna? Mér verð-
ur fyrst fyrir að nefna eitt. Skólarnir mega ekki gera
skaða. Þeir mega ekki losa um of um þau bönd, sem binda
unglinginn við heimili sitt eða sveit sína, ekki róta um
of í þeim jarðvegi, sem nýgræðingarnir eru að festa ræt-
ur í. Unga fólkið í sveitunum verður að tryggja böndin
við jörðina, sem hefir fóstrað það. Hið breytta líf — ef
til vill skemmtanalíf skólanna — má ekki freista þess
um of. Kenningin, að una við sitt, á ekki upp á háborðið
hjá æsku nútímans. Skólarnir mega ekki trylla unga
fólkið, ekki setja meiri óróa í blóð þess.
Nemendur alþýðuskólanna hafa stundum fengið orð
fyrir að vilja „slá um sig“, er þeir koma heim að afloknu
námi. Skólarnir mega ekki ala á slíkum „umsigslætti“.
Þetta er ekki sagt út í bláinn. Slæm skólaáhrif lýsa sér
iðulega í raunalegri hreykni þessa skólagengna fólks.
Þetta lærdómssnið er ekki menningarblær heldur þvert
á móti, Það er engu líkara, en sumir alþýðuskólarnir geri