Viðar - 01.01.1937, Blaðsíða 26
24
ALÞÝÐUSKÓLARNIR OG ÞJÓÐIN
[Viðar
talsvert til að ala upp gortara. í skólaskýrslum má finna
svo fráleitar umsagnir um frammistöðu og hæfileika
nemenda, að enginn getur tekið slíkt í alvöru. í öðrum
kemur fram svo snöggklæddur auglýsingasannleiki, skrif-
aður í útbreiðsluskyni, að það minnir á starfsemi kaup-
sýslumannsins, sem heldur fram sinni vöru.
Skólarnir mega ekki minnka siðferðilegt viðnám nem-
enda sinna, þeir mega ekki rýra þroska þeirra á því
sviði. Þessi hætta verður meiri með degi hverjum, bæði í
skóla og utan. Frægustu skáldsagnahöfundarnir, mestu
ljóðskáldin vinna að þessu. Útvarpið leggur sinn skerf til
með klámkenndu þvaðri í sumum leikritum sínum. í sið-
ferðismálum geta skólarnir gert stórskaða, ekki síst vegna
þess, að þeir eru samskólar. En þeir ættu líka að geta
unnið gott verk í þessu efni, ef vel tækist. En hér er erf-
iðara að vinna þau verk, sem til þrifa mega verða, en til
hins gagnstæða. Sumir skólarnir virðast vera að bogna
undan erfiðleikum samskólanna og hafa sett friðunarlög
nokkurn hluta dagsins. Það er sennilega til bóta, skapar
að minnsta kosti vinnufrið. En er ekki betra að hverfa
frá samskólunum og játa hreinlega, að tilraunin hafi mis-
heppnazt? En líklega verður það ekki gert, meðan svo
margt miðast við að fá fólkið til að sækja skólana.
En það er ekki nóg, að skólarnir geri ekki skaða, þeir
verða að gera gagn. Þeir mega ekki vera lélegar stofn-
anir, ekki aðeins viðunandi, þeir verða að vera góðir
skólar, þannig, að þjóðin beri virðingu fyrir þeim.
Skólarnir verða að láta nemendur sína starfa. Enginn
má skerast úr leik, en ef einhver gerir það, verður sá
hinn sami að vera öðrum til viðvörunar. Iðjuleysi og
slæpingsskapur verður að eiga formælendur fáa. Skólarn-
ir eiga að blása lifandi anda áhuga og starfslöngunar í
brjóst hvers einasta nemanda síns, fá þá til að vinna að
áhugaefnum sínum af fullum þrótti og hrifningu. Skól-
arnir verða að hjálpa nemendum til að leggja grundvöll