Viðar - 01.01.1937, Blaðsíða 16
14
VÍSINDI OQ HAMINQJA
[Viðar
hrakfarir hafa samskonar áhrif. Maður eða kona, sem orð-
ið hefir fyrir óhamingju í ástamálum, fyllist venjulega öf-
und. Kemur hún þá venjulega fram sem siðferðileg hræsni
og hneykslunarsemi í garð þeirra, sem betra gengi eiga
að fagna í þeim efnum. Mikill hluti þeirra krafta, sem að
verki eru á byl'tingartímum, eiga rót sína að rekja til öf-
undar gagnvart hinum ríku. Afbrýðissemi er vitaskuld
líka ein tegund af öfund: ástaröfund. Gamlir menn öf-
unda oft unga, og þegar þeir gera það, beita þeir þá
gjarna grimmilegri meðferð.
Að mínu áliti er aðeins ein leið til þess að eyða eða
draga úr öfund, og hún er sú, að gera líf hinna öfund-
sjúku sælla og fyllra og hvetja unglingana til samstarfs
fremur en til samkeppni. Versta tegund af öfund er sú,
sem sprottin er af ófarsælu hjónabandi eða mistökum í
æfistarfi. Slíka ógæfu má þó koma að mestu leyti í veg
fyrir með meiri þjóðfélagslegri umhyggju. En það skal
viðurkennt, að alltaf verður nokkuð eftir af öfundinni.
Þess eru mörg dæmi úr hernaðarsögunni, að hershöfðingj-
ar hafa verið svo afbrýðissamir hver gagnvart öðrum, að
þeir hafa heldur kosið ósigur en að leggja drög undir of-
metnað samstarfsmanns síns. Tveir stjórnmálamenn af
sama flokki og tveir listamenn af sama skóla eru hér um
bil undantekningarlaust afbrýðissamir hvor gagnvart öðr-
um. Þar sem svo er ástatt, virðist ekkert hægt að gera
annað en gera nægar ráðstafanir til þess, að hvorugur
geti skaðað hinn og geti aðeins sigrað með því að sýna af
sér meiri verðleika. Afbrýðissemi listamanns eraðjafnaði
meinlaus, því að eina leiðin henni til fróunar er að mála
betri myndir en keppinauturinn, þar sem hann getur yfir-
leitt ekki skemmt myndir hans. Þar sem öfundin er óhjá-
kvæmileg, verður að nota hana sem hvatningu til meiri
áreynslu, en ekki til þess að vinna keppinautnum mein.
Möguleikar vísindanna til þess að auka hamingju mann-
anna eru ekki eingöngu bundnir við að draga úr þeim
kröftum mannlegs eðlis, sem stefna að því að vinna gagn-