Ný sumargjöf - 01.01.1862, Page 99

99
niá nærri því geta, að ýnrislegt haíi truflað þær, veðurátt,
og áfriður og annað fleira.
pó að fornmenn hafi þekkt rafurmagnið, þá byrjar
saga þess samt ekki fyrr en með Franklín (1752).
J>egar Galvani var bóinn að finna það afl, sem við
hann er kennt, og Volta höggsúluna (1798 og 1801),
þá fóru menn smám saman að gruna samband rafur-
magnsins við segulaflið, og loksins fundu menn raf-
segulmagnið 1835. Straumar þessa afls eru í öllu,
sem er líkamlegt eða skynjanlegt, og ferð rafsegulmagn-
sins er skjótust alls þess sem menn þekkja (60,000
mílur á hverri sekóndu; Ijósið fer 41,000 mílur á
sama tíma). J>ennan straum leiða menn með eirþráðum
á milli landanna, og hann hreifir ýmsar vjelar, sem
inarka það sem menn vilja gera kunnugt. Nó liggja
þessir þræðir um flest lönd, sem menntunar njóta; og
nýlega (í Septeinber 1858) er slík hraðfrjett lögð
í gegnum veraldarhafið á milli Bretlands og Ameríku. *)
Wollaston og Gautz eru höfundar hraðfrjettanna, og
var fyrst farið að hafa þær 1843. Áður voru hrað-
frjettir (Telegraph) gerðar ór bjálkum, sern menn settu
upp á háa staði og í ýmsa stöðu; þær voru fundnar
upp uin 1790 af Claude Chappe; en öllum má vera
auðsætt hversu mjög þær standa hinum á baki. Raf-
segulmagnaða þræði hafa menn nú og til þess að
sameina sigurverk, svo að inörg sigurverk á ýmsum stöðum
ganga öldungis jafnt og geta ekki annað, og er það
Sá þráí'.'iir ónýttist síbar og hefur ekki verift lagBur íit nfju.