Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1896, Blaðsíða 80
80
«inatt kaupmeun. Þegar þeir komu undir ísland,
ijetu þeir flytja sig og vöru sina í land, og verzluðu
við landsmenn, þar sem bezt gekk. En er þeir
höfðu lokið verzlun sinni, náðu þeir í skip og hjeldu
á brott heimleiðis. Þetta bannar konungur í brjefl
sinu 30. april 1594 til höfuðsmannsins Henriks Krag.
Býður konungur honum að gjöra upptækar allar
vörur Englendinga, ef þeir baldi áfram þessari verzl-
un sinni. Af þessu konungsbrjefi hefur það eflaust
komið, að þetta sama ár bauð Henrik landsmönnum
að banna Englendingum að leggja lóðir, eða fiska á
annan hátt nærri landinu, eða hafa nokkra verzlun
við iandsmenn. Skyldi almenningur hjálpa sýslu-
manni til að taka þá Englendinga höndum, er ekki
hlýddu þessu.
Eitt af aðal-meinum landsins á þessu timabili
var hin mikla förumennska, er þá tiðkaðist. Hún
hafði að vísu tiðkazt mjög um langan aldur, en
landsmenn reynt að reisa skorður við henni. Þannig
er förumennska 1 Piningsdómi harðlega bönnuð, og
sektir lagðar við, bæði við tómtbúsmennsku, ef
tómthúsmennirnir áttu eigi 3 hundruð lausafjár til
að fæða sig á, og sömuleiðis við íörumennsku, en
litið varð þó við ráðið. Þegar harðnaði í ári, fjölg-
aði förumönnum, og eptir miðja 16. öld var föru-
mennskan með mörgum dómum fullkomlega löghelguð.
Var það skylda hvers búanda, hvort gem hann var
efnaður, fátækur eða einyrki, að hýsa förumann og
flytja hann, eða fylgja honum til næsta bæjar. —
Mátti förumaðurinn þannig fara um alla sýsluna, en
hver sem neitaði honum um gisting, skyldi sekur
tveim aurum (6 kr.). Utansýslu-förumenn skyldu
fara sem dagur entist, en á hverju byggðu bóli
skyldi þó beina þeim einhverju. En brott skyldu