Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1896, Blaðsíða 82
82
Svo virðist, sera landsmönnum hafi að vísu á
stundum ofboðið að þurfa að fæða á þennan hátt
heilbrigða letingja. Þannig bannaði Henrik Krag
1591 heilbrigðum húsgöngum og letingjum vergang,
og skyldi hegna þeim, ef þeir ljetu sjer ekki segjast.
En slíkt mun hafa komið að litlu haldi. Enda var
eigi við góðu að búast. Þessi aldar ósiður var orð-
inn svo djúpt innrættur hugsunarhætti manna, æðri
og lægri, að þá er helztu menn landsins i Bessa-
staða samþykkt 1555 báðu Kristján konung III. að
stofna spftala i landinu handa sjúkum mönnum, þá
svaraði konungur þvi, að engir spítalar yrðu stofn-
aðir, en að fátækir menn gætu verið á vergangi,
og leitað sjer bjargar þar sem bezt gengi, eins og
að undanförnu.
Þó búhagur manna væri á þessu tímabili á
ýmsan hátt töluvert erfiður og töluvert lakari, en
tíðkazt hafði um fyrri hluta aldarinnar, þá var þó
að minnsta kosti nautpeningsrækt, einkum geld-
neytarækt, miklu meiri, en seinna varð. Geldneyta-
ræktin er nú eins og allir vita lögð niður, og kúm
fer sffellt fækkandi. Að visu er ekki getið all mjög
um búskap íslendinga á þessu tfmabili'í ritum þeim,
er jeg hefi með höndum haft. Þó má af ýmsu marka,
að nautpeningsræktin hefur verið all-mikil. Þá er
Marteinn biskup sleppti Skálholtsstól, Ijet hann af
hendi með stólnum 48 naut 4 vetra að aldri, 71 naut
þreveturt, 117 naut tvævetur og 95 veturgömul; en
eigi eru kýrnar taldar á stólnum. 1552 dóu á Hömr-
um í Grlmsnesi 12 kýr og 6 naut; 1564 segir Jón
Egilsson, að enn hafi dáið á Hömrum 13 naut, og
víða hafi þá dáið naut um Grímsnes. 1567 segir
hann, að nautadauði hafi orðið í Miðdal. Hefur það
að öllum likum verið Miðdalur í Laugardal; dóu þar