Andvari - 01.01.1972, Síða 28

26
SVERRIR KRISTJÁNSSON
ANDVARI
kraftinn til aS bera hin löngu ár ellinnar í heimi, sem í flestum éfnum gekk í
herhögg við |>ær hugsjónir, er hann hafði ungur játazt og aldrei brugðizt.
Mig ;langar að lokum að birta hér stutta ræðu eftir Brandes í íslenzkri
þýðingu Árna heitins Pálssonar prófessors, sem hann birti í grein um Brandes
látinn. Brandes flutti hana 1891, er honum vdr haldið mikið samsæti, en verka-
rnenn, listamenn og stúdentar gengu í blysför til að hylla hann. Þá gekk
Brandes út á svalir veizlusalarins og ávarpaði mannfjöldann. Salt þessarar ræðu
hdfur ékki dofnað í þýðingu Árna Pálssonar. Þetta er ræðan úm eldinn.
Þökk fyrir blysin! Þökk fyrir, að þár kveiktuð þau og báruð þau. Látið þau
blossa hátt, Gátið þau lýsa vítt! Oss er elds þörf hér i landi, oss skortir eld í sálina,
eld í viljann, blóðrauöan eldmóS, er aldrei slokkni til æviloka.
Þökk fyrir blysin! Blys i náttmyrkri, — þau eru eins og vonin á dimmum
dögum. Á tímum fornkirkjunnar báru menn blys laugardaginn fyrir páska sem
fyrirboÖa þess, að sigurhátíö upprisunnar nálgaðist. Betur að sigurhátíÖ hins
góða málefnis væri ekki allt öf langt undan landi á vorurn dögum! Allur þessi
eldur er mér fyrirboði góðra tíðinda. Það er fagulrt, það er gott, að verkamenn,
listamenn og námsmenn beri blys í félagi. Haldið þeirri venju, þá mun birta.
Ekkert náttúruafl er svo hreint sem eldurinn. Eldurinn hreinsar andrúms-
loftið. Betu(r að hann hreinsaði hið daunilla loft i þessum bæ! Ekkert náttúru-
afl er méð slíku gleSibragði sem eldurinn. Að horfa á hann hefur sömu áhrif
á taugamar sem sönglist ,eða vín. Betur að hann gæti fjörgað sálirnar í jressu
landi!
Ljós blyssins er sem ljós hugsunarinnar. Rigning slökkvir það ekki, málæði
drepur ,þaS ekki, jafnvel ekki fellibyljir málæðis. Ljós hugsunarinnaír er óslökkv-
andi. Og frélsi og réttlæti eru tvö blys, sem kveikja hvort í öSru. Þökk fyrir
blysin! Látið þau lýsa, látiS þau verma, látið þau kveikja i hleypidómum og
lygum! Látið þau brenna til ösku hræ dauðra hugsjóna frá liÖnum tímum! Sá
sem þreytist að bera 'blysið, fái það einhverjum úr næstu kynslóS í hendur!
Morgunstjaman heitir á latínu Lucifer, þ. e. ljósberinn, Ijósgjáfinn. Gamlir
kirkjufeður, sem misskildu ritningarstaS, hafa talið sér og öðrúm trú um, að
þessi andi morgunstjörnunnar, iþessi Lucifer, sem ljósið gaf, væri djöfull. Trúið
J>ví aldrei! Það er hin heimsku'legasta og háskalegasta hjátrú. Sú þjóð, sem trúir
því, er glötuÖ. Lucifer, höfundur eldsins, ljósberinn, andi logans, sem opinberar
sig meS blysinu, sem hann sveiflar, liann er sjálfur neisti lífsins, sem brennur
í blóðinu, hann er stjarna þekkingarinnar, sem ljómar á himnum, hann er hinn
góði andi. Hann er engill ljóssins. Trúið aldrei þeirri lygi, að engill ljóssins
liafi nokkúrn tíma fallið eða getað fa'lliS!
Þökk fyrir blysin! Látið þau blossa hátt! LátiS þau lýsa vítt!