Andvari - 01.01.1972, Side 124

122
GILS GUÐMUNDSSON
ANDVARI
rit eins og orðabók eða alfræðibók, að geta þá auk bóksala snúið sér til 120 um-
boðsmanna, erhafa samband við félagsmenn um land allt, og bagnýta þetta kerfi
til útbreiðslu ritanna. Sama máli gegnir um margar aðrar þarfar bækur, sem eiga
skilið að komast i margra bendur. Þetta kerfi auðveldar sölu og útbreiðslu góðra
bóka, greiðir þeim leið inn á íslenzk heimili, þangað sem þær eiga erindi.
Eg beld að það sé naumast tilviljun, að bókafélcg þau, sem bér ha'fa starfað
af mestum þrótti undanfarin ár og áratugi (Mál og menning, Bókaútgáfa Menn-
ingarsjóðs, Almenna bókafélagið), eiga nokkuð drjúgan þátt í því sem vel hefur
verið gert og af stórhug á sviði íslenzkrar bókaútgáfu. Áskrifendurnir eru forlög-
um þessum trygging fyrir viðskiptum að vissu marki, og því geta þau haft upp-
lög nokkuð stór á íslenzkan mælikvarða.
Þess verður vart, að sumir bóksalar hafa horn í síðu áskriftarfélaganna. Þeim
virðist einsætt, að starfsemi þeirra dragi mjög úr annarri bóksölu. Mér er nær að
halda að þessu sé öfugt farið ij>egar á heildina er litið. Það er staðreynd, að út-
gáfubækur áskriftarfélaganna hafa orðið stofn að þúsundum heimilissafna víðs
vegar um land. Mörg þeirra væru naumast til án atbeina þessara félaga. En það
er segin saga, að þar sem stofn að bókasafni er kominn, hafa eigendur hneigð
til að bæta við og auka safnið. Fjölgun heimilisbókasafna hefur og án efa haft
örvandi áhrif á sölu bóka, sem ætlaðar eru til gjafa.
V
Gagnrýnendur hafa stundum að því vikið, að þeim virðist á það skorta að
Menningarsjóði hafi verið „mörkuð föst stefna" um bókaútgáfu. Þetta má til
sanns vegar færa. Að nokkru leyti felst skýringin í því sem áður segir um áskrift-
arfyrirkomulagið. En liitt ræður einnig miklu, að forráðamenn útgáfunnar hafa
séð svo víða tilfinnanlegar eyður í íslenzka bókaútgáfu, að þeir hafa freistazt
til að leggja hönd að verki á ýmsum vettvangi, í stað þess að velja færri útgáfu-
svið og gera þeim þá fyllri skil.
A síðustu árum hefur Bókaútgáfa Menningarsjóðs í vaxandi mæli farið inn
á svið vísindaforlags og hefur nú lýst sig reiðubúna til að taka upp samninga við
Eláskóla íslands um aukna útgáfustarfsemi. Hér eru verkefnin nær óþrjótandi,
en fjárskortur hamlar enn umtalsverðum framkvæmdum. Þó má geta þess, að
gerðar eru nú útgáfutilraunir á vegum Bókaútgáfu Menningarsjóðs, sem kunna
að reynast ódýrari og því hagkvæmari en venjuleg setning og prentun, einkum
þegar vísindarit í litlum upplögum eiga í lilut.
Á útgáfusviði vísinda- og fræðirita væri án efa kappnóg verkefni fyrir Bóka-
útgáfu Menningarsjóðs, þótt hún sinnti engu öðru. Llm sinn er að því stefnt,