Andvari

Volume

Andvari - 01.01.1976, Page 101

Andvari - 01.01.1976, Page 101
ANDVAIU UM UPPRUNA ÍSLENDINGASAGNA OG íSLENDINGAÞÁTTA 99 síðar, og eru eins konar viðbót við Islend- ingasögur, svo sem Bolla þáttur Bollason- ar og Stúfs Jpáttur, sem skoða má sem viðbætur við Laxdælasögu. Einnig eru kallaðir Islendingaþættir fáeinir þættir, sem ofnir eru í Noregskonungasögur, þó að þeir gerðust eftir Söguöld, en þeir koma þjóðarsögu okkar lítiÖ við. Þannig gerðust allar þær sögur, sem kallaðar hafa verið Islendingasögur, tveimur eða þrernur öld- um áður en þær voru ritaðar og einnig þeir íslendingaþættir, er gerðust hér á landi. Þetta er svo einkennilegt og sérstakt, að full ástæða er til að athuga, hvernig getur á því staðið. Þá er fyrst að athuga það, hvort ekki séu einhverjar frásagnir í íslendingasög- um þessum og Islendingaþáttum, sem skýri þetta. Um það hefur sagnfræðing- um orðið starsýnt á eitt, frásagnir um kristnitökuna árið 1000 og undirbúning hennar, og raunverulega hefur þeim orð- ið svo starsýnt á þetta, að allt annað hefur horfið fyrir því. Um undirbúning kristni- tökunnar eru vissulega til nokkrir þættir, og hefur a. m. k. einn þeirra verið talinn með Islendingaþáttum, þáttur af Þorvaldi víðförla, fyrsta kristniboðanum, sem sér- stök og sjálfstæð frásögn er um. Þá eru einnig til frásagnir um kristniboðið, sem hafa einkenni Islendingaþátta, en eru ofnir inn í sögur, sem ýmist hafa verið taldar til íslendingasagna eða annarra sagna, svo sem frásögn um sundkeppni Kjartans Ólafssonar og Ólafs konungs Tryggvasonar, sem ofinn er inn í Lax- dælasögu, þáttur um Stefni Þorvaldsson, sem er í Kristnisögu. Enn eru frásagnir um kristniboð Þangbrands biskups og loks um kristnitökuna á alþingi árið 1000, og þær frásagnir eru þættir um íslenzka atburði af sömu gerð og íslendingaþættir, og er þátturinn um kristniboð Þang- brands, sem að vísu er ekki Islendingur, í Njálssögu og Kristnisögu, og svo er einnig um þáttinn um kristnitökuna á alþingi, en þar segir aðallega af íslending- um. — Af þessu hefur sú ályktun verið dregin, að raunverulega hafi trúarskiptin, kristnitakan árið 1000, valdið þeirri breyt- ingu í þjóðlífinu, að ekki varð lengur til sams konar efni í íslendingasögur og Is- lendingaþætti og áður. Þegar sú kynslóð, sem fædd og alin var upp í heiðni, var öll, urn 1030, varð svo mikill friður hér á landi, að hún var sannkölluð Friðaröld. Helzt gerðust ofurlitlir þættir um íslend- inga við hirðir erlendra konunga og svo smáfelld viðbót við þátt ísleifs Gissurar- sonar hvíta, eftir að hann kom af kon- ungsfundi og leitaði sér kvonfangs, þar sem var Dalla Þorvaldsdóttir á Ásgeirsá, og átti að synja honum kvonfangsins, en hún bjargaði hamingju Islands með því að sú synjun var að engu höfð. En eru nokkur rök fyrir þessum skiln- ingi? Jú, vissulega. Islendingar á 9. og 10. öld og fyrstu 30 árum 11. aldar fundu og skildu söguefni í því, að nema og byggja land, sem þeir litu svo á, að óbyggt hefði verið áður, og við að stofna þjóð- félag og þó einkum vegna árekstranna og annarra erfiðleika, er það kostaði. Hins vegar fundu þeir ekki eða skildu sögu- efni í því að taka trú, sem enginn var í bardaginn, hvað þá að fara í kirkju til að hlusta á homilíur og helgra manna sögur, slíkt var fyrir þá líkt og nútímamenn að fara í leikhús, sem ekki er frá sagt nema í auglýsingum í dagblöðum, sjónvarpi og útvarpi. En hvernig geymdust þá Islend- ingasögur og þættir í minni manna í tvær til þrjár aldir eða meir? Áður en það er til athugunar tekið, skal á það litið, hvort þeir tóku upp að segja og semja aðrar sögur eða héldu því við að segja þær. Frá fyrstu öldum sögu okkar er talið,
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126
Page 127
Page 128
Page 129
Page 130
Page 131
Page 132
Page 133
Page 134
Page 135
Page 136
Page 137
Page 138
Page 139
Page 140
Page 141
Page 142
Page 143
Page 144
Page 145
Page 146
Page 147
Page 148
Page 149
Page 150
Page 151
Page 152
Page 153
Page 154
Page 155
Page 156
Page 157
Page 158
Page 159
Page 160
Page 161
Page 162
Page 163
Page 164

x

Andvari

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Andvari
https://timarit.is/publication/346

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.