Andvari - 01.01.1996, Page 59

andvari
BRYNJÓLFUR BJARNASON
57
Lokaorð
Um miðjan aldur fór Brynjólfur Bjarnason loks að gefa sér tóm til að
smna þeim heimspekilegu vandamálum sem hugur hans hafði
hneigst til frá unga aldri. Rúmlega hálfsextugur gaf hann út sitt fyrsta
heimspekirit, Forn og ný vandamál, 1954. Tveim árum síðar kom út
Gátan mikla. Með þeirri bók kom upp sá misskilningur að Brynjólf-
Ur væri orðinn spíritisti og sumir töldu hann nú hafa snúið baki við
marxismanum. En Brynjólfur var ekki kreddubundinn marxisti.
Hann gerði sér Ijósa grein fyrir takmörkum marxismans enda er
hann alltaf að teygja þau eða fara út fyrir þau í heimspekiritum sín-
um. Meðan átökin stóðu á lokaskeiði Sósíalistaflokksins komu út
tvær bækur, Vitund og verund 1961 og Á mörkum mannlegrar þekk-
"igar 1965. Árið 1970 kom út Lögmál og frelsi og Heimur rúms og
tlyna kom út 1980 á átttugasta og þriðja aldursári Brynjólfs. Að auki
komu út árið 1987 Samrœður um heimspeki þar sem Brynjólfur
r$ddi heimspeki sína við þá Pál Skúlason og Halldór Guðjónsson.
Sú mynd sem ég hef dregið upp af Brynjólfi sem stjórnmálamanni
er fyrst og fremst mynd hins byltingarsinnaða stjórnmálamanns.
Hann skilaði auðvitað líka miklu starfi í hefðbundnum farvegi hinn-
ar þingræðislegu stjórnmálabaráttu sem forystumaður í stjórnmála-
flokki, þingmaður og ráðherra og með setu sinni í ýmsum nefndum
°g ráðum, svo sem stjórn Sjúkrasamlags Reykjavíkur og Trygginga-
raði. En sérstaða hans sem stjórnmálamanns liggur fyrst og fremst í
hyhingarstefnu hans. Það sem sérstaklega mæddi á honum í Komm-
unistaflokknum og Sósíalistaflokknum var að leiða þessa flokka sem
hyltingarsinnaða flokka.
En saga Brynjólfs sem byltingarsinnaðs stjórnmálamanns er aðeins
nalf sagan, enda langaði hann ekkert til að verða stjórnmálamaður.
Hann gekk til stjórnmálabaráttunnar á tímum byltingarástands,
reppu og fasisma eins og hver annar maður sem gengur að björgun
Ur sjávarháska, svo notað sé orðalag hans úr margtilvitnuðu erindi
Uru lífsskoðun. „Á slíkum tímum er ekki spurt um dýpri rök en þau,
^vernig vér megum bjarga lífi voru og tryggja oss öruggt og mann-
sæmandi líf án styrjaldar og skorts.“ En Brynjólfur leit svo á að
vandi mannsins lægi dýpra en þetta. Frá unga aldri velti hann fyrir
ser tilvistarvanda mannsins. Hann spurði um tilgang lífsins. Sú spurn-