Eimreiðin - 01.07.1939, Síða 76

308
ÍÞRÓTT ÍÞRÓTTANNA — MÁLSNILDIN
EIMREIÐXN
en bjargálna að þessu leyti. Og ein íþrótt íslenzku-garpa er
fólgin í þeirri fimi að hafa vald á iist orðaleikja. Tökum t. d.
vísubotn Andrésar Björnssonar, um þingmann:
„Enda er greyið undirrót
annara þingsins róta.“
Orðaleikur er til þess fallinn að segja í fám orðum meíra en
unt er blátt áfram og betur en annars er hægt og á rninni-
legra hátt. Hann getur naumast varðað við lög, þó að illkvitt-
inn sé og að efni svívirðilegur í aðdróttun.
Þessi grein átti eigi að fjalla uin málsnild i sundurlausum
orðum, þó að hún sé mikilvæg. Öllum mönnum er ljóst hve
hún á mikið undir sér, eða réttara sagt þeir menn, sem kunna
að beita henni í ræðu eða riti. Ræðusnillingar geta vafið uni
fingur sér „háttvirtum kjósendum“ og notað þá sér til „fjár
og frama“. Það er sagt um Hitler, að hann telji þýðingarlaust
fyrir ræðumann að tala til almennings með skynsamleguni
rökum. Hann gildrar fyrir fólkið, og hans líkar, með þvi að
veiða það með upphrópunum og tilfinningaþys. Þá er íþrótt að
verki, þegar svo er teflt. Hitt er annað mál, að sú list er eigi
„ættuð svo sem bezt má verða“. Sumir ltalla slíka menn lodd-
ara, og vil ég eigi deila um nafnið við einn né neinn.
Málsnildin kemst á hæsta stig, þegar henni er þannig beitt
í Ijóðagerð, að ströngustu reglum er fylgt. Torveldar reglur
ljóðagerðar hafa knúð skáldin til að skapa orð og varðveita,
fágæt orð, sem til voru frá ómuna tíð. Orðabók Sveinbjarnar
Egilssonar yfir skáldamálið sýnir þann mikla orðaauð, sem
íslenzk tunga á í fórum sínum, frá fornu fari og sem fer vax-
andi með hverju tungli, er kviknar, Á þetta er aðeins bent. Eu
auðlegðin sú verður eigi í þessu máli könnuð.
Ég ætla á hinn bóginn að fara fáeinum orðum um þá íþrótt,
sem birtist í fáeinum háttum kvæðagerðar og fer þó eigi út i
þá sálma lengra en svo, að ég sýni aðeins inn í þá veröld þeim,
sem vera kynnu forvitnir og námfúsir á þær greinar.
Háttatal Snorra í Eddu sýnir hve dróttkveðinn háttur varð
fjölþættur forðum. Hann varð það með því móti, að skáldin
ófu inn í hann margskonar tilbreytingum. Fullkomnasta og
örðugasta sýnishorn þess háttar er sextánmælt. Þar er þannig