Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Page 117

G4-65. v.
SIvYRINGAR
107
Nú stendur þessi vísa að eins í Hauksbók. Og þess eru
engar menjar, að Snorri hafi tekið efni hennar í sína frá-
sögn. Það er því engin furða þótt þeir skýrendur, sem álita
Völuspá sannheiðið kvæði, telji hana hiklaust síðari viðbót,
og beri þar einkum fyrir sig, að hana vantar í aðalhand-
ritið, Ivonungsbók.
En hér má fara gætilega. Þó að engum geti dulist, að
texti K er í heild sinni miklu betri en H, verður að
hafa það i huga, að þetta eru tvö sjálfstæð handrit, og
því að öðru jöfnu jafnrétthá. Að vísu er H yngri. En er
þá sennilegt, að þessi vísa sé ort á tímabilinu frá því
frumrit K var skráð og þangað til H (eða hennar frumrit)
var skrifuð?
Konungsbók er frá síðara hluta 13. aldar, frumritið af því
sal'ni varla eldra en frá 2. fjórðungi þeirrar aldar. Nú er til
kvæði, sem Völuspá en skamma heitir. I3að er að vísu ekki
til í eldra handriti en frá lokum 14. aldar, enda er þá orðið
brotakent og fleygað inn i alveg óskylt kvæði. En Suorri
notar það og nefnir. Það getur ekki verið yngra en 1200,
miklu sennilegra að það sé 50—100 árum eldra. Eins og
nafnið bendir til, er kvæðið stælt eftir Völuspá. Þar stendur
þessi vísa að kvæðislokum:
Pá kemr annarr
enn máttkari,
þó þorik eigi
þann at nefna;
fáir sjá nú
fram um lengra
en Óðinn man
úlfi mœla.
ligr, sem annars koma ekki fyrir í Eddukvæðum (nytsamligr, Hávam.
153, eina dæmið), og tjúgari (40. v.), sem er ungleg myndun (fylgjari
hjá Pjóðólfi Arnórssyai, elzta dæmi utan Völuspár). Sumt af pessu er
miður rétt (leikari kemur fyrir í Haraldskvæði Porbjarnar hornklofa),
af sumu má álykta með varúð. Konungdómr kemur fyrir í Sigurðarkv.
sk. 14. v., jarladómr í vísu eftir Ólaf helga frá 1029. Paðan er ekki
langt aftur fyrir aldamótin 1000. Hér má vel gera ráð fyrir engilsax-
neskum áhrifum (cyningdóm, eorldóm) hjá mönnum, sem verið höfðu
vestan hafs, eins og Ólafur helgi og margir íslendingar 10. aldar. Sig-
hvalur sýnir bezt, hve skáld gátu verið fljót að henda á lofti erlend
orð og nota þau. Mér hefur jafnvel dottið i hug, að regindómr gæti
verið myndað með hliðsjón af engilsaxn. orðinu recendóm, reccendóm
(rule, governance). Höfundur Völuspár fór svo sínar eigin götur i
hugsun og framsetningu, að ekki þarf að undra þótt sumar nýjungar
í máli komi' fram hjá honum nokkru áður en þær komust t. d. inn í
dróttkvæðin, sem höfðu gnótt gamalla og gildra orða um flestöll hug-
tök, sem þau fjölluðu um.