Búfræðingurinn - 01.01.1944, Side 100

98
B U F R Æ Ð I N G U R I N N
orðið mikil af mjúkfaxi, 40-—50 hestar af ha, og hefur hann reynzt
sœmilegur til fóðurs. Þar sem bæði hásveifgras og mjúkfax jirosk-
ast á sama tíma og þar á ofan gefa fræ aðeins 1 ár, hcíur vel reynz.t
að rækta þær saman til fræþroskunar, en jafnhliða að hafa annað
fræ með þessum 2 tegundum, svo að landið geti gróið sem tún
á 3. ári frá sáningu. Eftirfarandi hlanda hefur gcfið góða raun til
fræræktar og eftirfarandi túnræktar. Útsæðismagn er 32 kg á ha,
miðað við gott fræ. Blandan er þannig: 10 kg af mjúkfaxi, (i kg
af hásveifgrasi, 5 kg af túnvingli, 4 kg af rauðum og hvítum sntára,
5 kg af vallarfoxgrasi, 2 kg al' hávingli. Árið eftir sáningu her mest
á mjúkfaxi og hásveifgrasi, en jafnhtiða dálítið á öðru grasi, sem
hætir liálminn mjög. Fræmagn af ha eftir þannig samsetta hlöndu
getur orðið 150 kg af hásveifgrasi og 500—600 kg af mjúkfaxi.
Atiðvelt er að hrcinsa hásveifgrasfræið frá mjúkfaxinu í vcnjulegri
kornhreinsivél.
Uppskera fer fram eins og uppskera korns, og er auðvelt að
þurrka það í skrýfum og stökkum. Fræin af mjúkfaxinu eru stór,
meðalfræþyngd frá 1924—1942 af 18 sýnishornum 4,531 g og mun
þyngra en erlent fræ. Fræið er ljósgrátt og oft með bláleitum blæ,
og fræið breikkar ofan til og er með týtu efst. Grómagnið hefur að
meðaltali orðið 91,1% og mest 97%. Engir stofnar sérstakir eru
til af þessari tegund. En fræ það, sein ræktað hefur verið á Sáms-
stöðum s. 1. 17 sumur, er upphaflega fengið frá Danmörku. Virðist
þetta gras vera mjög liarðgert og þolir vel sunnlenzka veðuráttu.
Frærækt af öðrum tegundum tel ég ekki nauðsyn að ræða um.
Reynslan hefur sannað, að þessar 7 tegundir eru þær, sem auð-
veldast er að rækta fræ af hér á landi, og auk þess þær fóður-
jurtir, sem eru flestar með þýðingarmestu ræktunargrösum og hæf
til notkunar í fræblöndur.
Það hefði verið æskilegt, ef unnt hefði verið að rækta fræ af
vallarfoxgrasi. En enn sem komið cr, liafa tilraunir með það ekki
gefið góðan árangur, þó að þessi tegund spretti vel sem túnjurt.
Vallarfoxgrasið ber þroskað fræ í góðum meðalsumrum og betri,
en frætekjan afar misjöfn og það litil, að ekki svarar kostnaði að
rækta það til þroskunar, því að jiroskun fræsins vcrður oftast léleg.
Það fræ, sem til rannsókna hefur verið tekið, er af úrvalsplöntum,
sem hafa verið til ræktunar og athugana undanfarin 9 ár. Vera má,
að siðar takist að finna aðferð, scm geti leitt það til betri fræ-
þroska og viðunandi fræræktar. Ræktun betri stofna en nú er völ
á er lika leið að því marki, en þetta er framtíðarverk.
Hér fer á eftir yfirlit um gæði íslenzkrar fræframleiðslu, síðan
farið var að fást við tilraunir i frærækl. Eru þetta meðaltöl af
þeim sýnishornum, er tekin hafa verið til rannsóknar ár hvert, og
má segja, að meðalgróhraði og grómagn sé nokkru lægra en á góðu