Ritmennt - 01.01.2003, Blaðsíða 68

Ritmennt - 01.01.2003, Blaðsíða 68
EINAR H. GUÐMUNDSSON RITMENNT Benedikt Gröndal. verja rúm sitt fyrir kringumliggjandi ögnum (það geta ekki þeir mathe- matisku púnktar sem ekkert rúm hafa að verja og þeir verja ekki held- ur stað sinn í tímanum). Frumagnir verða því að spyrna í allar áttir, þannig er Expansionen Central afl (vis centralis) lík Attractioninni, nema hvað hún hrindir frá Centro í stað þess að Gravitationin dregur að Centro ... Hér er þá bæði Centrum og svæði þar útfrá. Væri ekki þetta afl í hinum minnstu hinum pörtum efnisins, þá létu líkamirnir fergja sig saman í einn púnkt án nokkurrar fyrirstöðu. En fyrirstaðan vex því meira sem að er þrengt, og loksins verður hún svo stríð, að nær ómögu- legt verður að fergja meira. Þetta hafa rnenn kallað Impenetrabilitas. Hér má nú sjá, að frumagnirnar hafa ekki eiginlega ákvarðaða stærð, heldur kemur stærð þeirra mjög uppá útvortis kringumstæður svo sem útvortis aðþrengingu, hita og samloðun etc. Um kraftverkunina segir Björn: ... þar sem tíminn er sameinaður rúminu, eins og er í náttúrukröptun- um, þar dugir ekki að skipta einungis rúminu. Hvað er þá á móti því að frumagnirnar séu þannig eins og öfl samsettar af rúmi og tíma og end- urnýist hvert augnablik? Þær verða heilar aptur samstundis þó höggnar væru, geta verið samsettar af rykkjum eða kippum, sem koma hver á fætur öðrum eins og setið væri við galvaniskt Batteri, en galvansslögin finnast ekki fyrr en komið er nærri. Með þessu móti má ímynda sér að þær hrindi hver annarri frá sér, en undireins eptir vissum lögmálum dragi hver aðra til sín, þannig að aðdráttur og hrinding modificeri hvort annað, allt eptir vilja og skipun þess, sem eilíflega segir verði! og þar verður. Þorvaldur Thoroddsen. Og að endingu: Frumögnin er enginn kroppur (corpus) heldur kraptur (dynamis) og er nokkurskonar galvansrykkjastraumur, sem gengur í allar áttir útfrá einu Centro. Spyrji menn: hverju verður rykkt þar sem ekkert er til? svarast: frumagnirnar ryklcja hver annarri. Væri ekki nema ein frumögn, þá væri eilíf kyrrð og ró; en þar þær eru margar, þá er eilífur hardagi og bombard- ement, eptir lögmáli þess sem öllu ræður. Líkamirnir verða þá frumagn- anna bardagi. Spyrji menn aptur: hvað er þá ein frumögn? get jeg aungvu svarað nema að þar sé lögmál hins almáttuga vilja (Miraculum)(Realismus) eða kannske tilfinning, eða hugsan sem hann hann neyðir uppá sálir vorar (Idcalismus). Þannig getur vel verið að alheimur sé ekki annað en hugs- an Guðs, opinberuð sálum vorum. Lýkur hér umfjöllun um kraftakenningu Björns Gunnlaugs- sonar. Á seinni hluta nítjándu aldar hefur umræðan hér á landi um atómhyggju og kraftahyggju væntanlega fyrst og fremst farið frarn innan veggja Reykjavíkurslcóla og síðan einnig í Lækna- skólanum, eftir að hann tók til starfa árið 1860. Fljótlega upp úr 64
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161
Blaðsíða 162
Blaðsíða 163
Blaðsíða 164
Blaðsíða 165
Blaðsíða 166
Blaðsíða 167
Blaðsíða 168

x

Ritmennt

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Ritmennt
https://timarit.is/publication/859

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.