Stígandi - 01.04.1947, Blaðsíða 28

eitt sameiginlegt ljós fyrir hverja fjölskyldu, hjú hennar og hús-
mennsku, hvert rúm fullskipað af fólki við vinnu sína, unnið að
tóskap í stórum stíl, kembt, spunnið og ofið í mestallan fatnað
heimamanna, hærð ull í spariföt kvenna og barna, hárfínn tó-
skapur, svo að gömlu konurnar drógu stundum, eftir því sem
mér var sagt, ljórtán lmndruð þráða vefjarslöngur gegnum gift-
ingarhringa sína. Sjálf man ég eftir tveggja lóða hespum með
fjórtán knekkjum. Grófari vaðmál voru þá unnin í hversdagsföt
■og utanyfirfatnað karlmanna. Hæringur og ofanaftekin haustull
í rekkjuvoðir, tog í ábreiður yfir rúmin, en allur ullarútgangur í
smáband. Þá voru plögg heimamanna prjónuð í höndunum, hús-
móðirin fær hverjum verk við sitt hæfi. Stórar og smáar hendur
lueyfast örar, þegar kvæðamaðurinn hefur upp röddina og byrjar
að kveða. Það er list kvæðamannsins að halda lotunni sem lengst
í lok hverrar vísu, en á meðan skýrir móðirin fyrir börnunum
efni hennar og kenningar. Þá lykst upp fyrir þeim nýr heimur,
fullur starfs og atorku, og hugur þeirra fylgir þeim til fjarlægra
landa, sem vinna sér þar fé og frama. Ótrúlega ung gera börnin
greinarmun á réttu og röngu, enda höfðu rímnaskáldin það sér
til ágætis, að þau gældu ekki við ódrengskapinn, í hvaða mynd
sem liann birtist. Þegar rímurnar þrutu, rýmdi kvæðamaðurinn
fyrir jDeim, sem las upphátt. Allt, sem náðist í, sem var til fróð-
leiks og skennntunar, var lesið, langmest þó Noregskonunga- og
íslendingasögur eða Fornaldarsögur Norðurlanda. Og nú skýr-
ast enn betur kenningar skáldskaparins fyrir börnunum, þá verð-
ur þeim það ljóst, hvers vegna gullið var nefnt Fróðamjöl, Oturs-
bætur og Fýrisvallasáð o. m. fl. En að loknum lestri leiðir full-
orðna fólkið saman hesta sína út af sögunum, hver kemur með
sinn afhaldsmann frant á vígvöllinn og heldur fyrir hann skildi
eftir mætti.
Ég var svo lánsöm í æsku að vera samtíða ágætlega gefnu fólki,
bæði körlum og konum, og mér er enn í minni orðaviðskipti
þeirra, hver fylgdi sínu máli fram með einurð og festu, og þarna
birtust mestu glæsimenn fornaldarinnar, atgervismenn hennar og
spekingar og þeir, sem ágætastir voru að innræti — um varmenni
var sjaldan talað nema jnu, er á einhvern hátt spunnu örlaga-
þræði hinna úr rógi og óheilindum — og þá varð hverju barni
ljóst, að hamingjudrýgsti eiginleiki hvers manns er að vera
drengur góður.
Ég sagði, að ég hefði verið svo lánsöm að kynnast ágætlega
106 STÍGANDI