Gerðir kirkjuþings - 1994, Qupperneq 11

Ávarp dóms- og kirkjumálaráðherra Þorsteins Pálssonar.
Við stöndum á nokkrum krossgötum við upphaf þessa kirkjuþings. Það eru nýir
kirkjuþingsmenn sem nú setjast á rökstóla um svipað leyti og kjörtími Alþingis er senn
á enda. Á þessum stað og á þessari stundu er því kærkomið tilefni til þess að líta til
baka og meta þróun mála í undangengnum árum um leið og við horfiim fram á við til
nýrra verkefha.
Það hefiir verið mikil gerjun á málefrmm kirkjunnar um allnokkum tíma. Einu
gildir í því efiii hvort við lítum á þá skipan sem sem tengir ríki og kirkju eða tengsl
kirkjunnar og fólksins í landinu. Fyrra atriðið afinarkar afskipti kirkjumálaráðuneytisins
og í raun réttri ættu ráðuneytismenn að halda sér við þann bás sem þeim er afmarkaður
lögum samkvæmt. En sérhver hugsandi maður, og það getur líka átt við um ráðherra,
hlýtur eigi að siður að gefa því gaum hvemig komið er sambandi þjóðar og kirkju. Það
ræður ekki svo ósmáum hlut um farsæld þjóðarinnar.
Þó að sjálft kirkjustarfið sé ráðherra kirkjumála óviðkomandi er það eigi að
síður svo að þessi ár mín í kirkjumálaráðuneytinu hafa vakið áhuga minn og skerpt í
nokkru skilning á mikilvægi kirkjulegs starfs í nútíma þjóðfélagi. Það er kirkjunni
vissulega mikill vandi á höndum því að skyldur hennar í því efni eru margþættar og
margslungnar.
Kirkjan á djúpar, sögulegar og menningarlegar rætur. Þar er festa hennar og
stöðugleiki. Þar er einnig að finna sígilda siðferðilega mælikvarða. Og í hvoru tveggja
þessu er sú kjölfesta sem á að halda okkur á réttum kili í stormsveipum og ölduróti
nútímans. En einmitt þessi stormasami nýi tími kallar á ný viðhorf, ný vinnubrögð,
nýjar leiðir og nýtt mat á mannlegum og samfélagslegum gildum.
Ymsum finnst kirkjan vissulega vera gamaldags í öllu því nútíma veraldarvolki
sem við hrærumst í. Sumir hafa fýrir þá sök efasemdir um gildi kirkjunnar. Það sem er
gamalt á að víkja fyrir hinu nýja er gjaman kjaminn í þeim boðskap. Eg er hins vegar
sannfærður um að kirkjan sem gömul og rótgróin stofiiun er mikilvægur þáttur í því að
mynda homstein þjóðfélagsgerðarinnar og koma í veg fyrir að hún verði eins og
rótlaust þangið. Trúarlegur og siðferðilegur boðskapur kirkjunnar á einnig að auðvelda
okkur að takast á við ýmis ný viðfangsefhi og alvarleg og áður lítt eða óþekkt
vandamál. Auk heldur sem hún er umhverfi eða umgjörð fyrir trúarlega þörf fjölda
fólks, sem nútíminn tekur ekki ffá neinum.
Þó að tengsl kirkju og þjóðar séu sjálfstætt viðfangsefni, óháð beinum
formlegum afskiptum stjómvalda, erum við í vissum skilningi að velta fyrir okkur
tveimur hliðum á sama peningi. Það getur með öðrum orðum haft vemlega þýðingu
fyrir innra starf kirkjunnar á hvem veg við skipum tengslum ríkis og kirkju.
Við heymm til að mynda æ oftar það sjónarmið að rétt sé að skilja alfarið á milli
ríkis og kirkjunnar og afhema eða burt þurrka þjóðkirkjuna. Sumir em þessarar
skoðunar vegna þess að þeir telja ekki mikla þörf á kirkjulegu starfi í nútíma þjóðfélagi.
Af þeirra hálfú er kenning af þessu tagi sett ffam gegn þjóðkirkjunni.
6