Gerðir kirkjuþings - 1994, Page 238
1994
25. KIRKJUÞING
13, mál
fasteignagjöldum vegna landsins og hugsanlega tryggingariðgjalda. Þó
stjómin féllist á að lækka leigu samkvæmt þessu, bæri prestur eftir sem áður
sömu ábyrgð á þessum hluta prestssetursins og áður, að því leyti sem unnt
væri. Þá geta opinberar aðgerðir svo sem niðurskurður á sauðfé vegna
riðuveiki leitt til þess að lækka megi leigu, vegna þess að útihús verða
ónýtanleg e.t.v um langa hríð. Náttúruhamfarir geta hugsanlega haft þær
afleiðingar að hluti prestsseturs spillist og nýtist því lítt eða ekki. Mætti þá
skoða lækkun.
í þessu sambandi verður þó að hafa þrennt hugfast:
Prestur kann að njóta tekna t. d. leigutekna og jafnvel óþægindabóta
í tilvikum þeim sem hér um ræðir. I slíku tilviki kæmi sennilega ekki til álita
að lækka leigugjald. Leigugjald gæti jafnvel hækkað vegna ffamkvæmdanna,
og aukinnar arðsemi landsins, en það færi eftir fasteignamati þeirra
verðmæta sem tilheyra prestssetrinu, eins og endranær.
Þá getur sú staða verið fyrir hendi, að þriðji maður annist um allar
greiðslur fasteignagjalda og tryggingariðgjalda.
I þriðja lagi verður að áskilja að þær ástæður sem bomar em ffam
fyrir lækkun leigu sé almennt hægt að viðurkenna. Erfitt eða ógerlegt getur
reynst að fallast á kröfúr samkvæmt þessum lið ef þær eiga rót að rekja til
sérlundar eða sérstakra persónulegra hagsmuna, eða hagsmuna fjölskyldu
prestsins, sem yrðu almennt ekki viðurkennt sem gild ástæða til lækkunar.
Dæmi um slíkt er t. d. að naumast væri unnt að fallast á lækkun leigu vegna
takmarkaðra eða engra afnota prests af útihúsum á prestssetursjörð, vegna
þess að presturinn væri andvígur landbúnaði. Hér verður að hafa í huga að
menn verða að átta sig á því hvaða ábyrgð þeir undirgangast þegar þeir
sækja um prestsembætti, einkum þegar um prestssetursjörð er að ræða.
I 2. tl. er veitt heimild til lækkunar leigu þegar fasteignamat
prestssetursins er óeðlilega hátt miðað við arðsemi þess eða þau afnot sem
presturinn hefúr af því. Fasteignamat er yfirleitt það vandað að sjaldan á að
þurfa að reyna á þetta ákvæði. Sem dæmi má nefna þá reglu að arðsemi
hlunninda er metin miðað við 10 ára tímabil, þannig að sveiflur í verðlagi frá
einu ári til annars t. d. æðardúns, geta sjaldnast leitt til lækkunar leigu. Ef
um viðvarandi lækkun æðardúns yrði að ræða ætti það að endurspeglast í
lækkun fasteignamats á þeim hlunnindum. Helst getur komið til álita að
lækka leigu ef nálægð prestsseturs við þéttbýli leiðir af sér hátt landverð, án
þess þó að nytjar prestsins af landinu séu arðsamari, en ef prestssetrið væri
233