Skírnir - 01.09.1987, Side 200

406
ÞÓRIR ÓSKARSSON
SKÍRNIR
í sumum ljóðanna Ieika vísanir stórt hlutverk í merkingarmynduninni
og við að gæða skáldskapinn nútímalegum blæ. Þessar vísanir eru oftar en
ekki sóttar í liðna sögu þjóðarinnar eða fornbókmenntirnar. I „Skírslu"
(bls. 42) minnumst við hetju Völsungasögu, Sigurðar Fáfnisbana, sem einn
þorði að ríða eldinn brennanda er sleginn var um sal valkyrjunnar Bryn-
hildar Buðladóttur. Og um leið og ógæfusöm ást þeirra myndar bakgrunn
ljóðsins umbreytist vafurlogi Stefáns Harðar í algilt tákn fyrir þá skírslu
eða manndómsraun sem allir þurfa einhverju sinni að ganga í gegnum á lífs-
leiðinni.
Yfir djúpa spegla
er fari siglt
hugðarsegli
í gegnum logann -
gegnum vafurlogann
á hennar fund -
með bjartan skjöld gegn veðrum
Daprastu ekki logi
né kulna villieldur
Því fer reyndar víðs fjarri að náttúrulýrik og ljóð grundvölluð á klassísk-
um tilvísunum séu einráð í Tengslum. Þar eru einnig ólíkt „nútímalegri"
ljóð; ljóð sem lýsa hryllingi nútímamannsins við heiminum sem hann lifir
í og byggjast á djarfri og óvæntri myndnotkun. Þessar myndir eru iðulega
sóttar í umhverfi sem er á einhvern hátt annarlegt vegna þess að óskyldum
hlutum er slengt saman, hversdagsleg fyrirbæri fá óvenjulega eiginleika og
óvenjuleg fyrirbæri hversdagslega. Veröldin birtist í nýjum myndum, ólíkt
grófari eða gróteskari en í þeim ljóðum sem nú hefur verið rætt um. Jafn-
framt því skapast oft óvænt og ruglingsleg merkingartengsl. Þetta er sér-
staklega áberandi í ljóðinu „Með fyrirvara“, þar sem meðal annars er kom-
ist svo að orði að „alhæfing rói höfuðskeljar“ og „kenning sé virðuleg
brúða með slaufur í fléttum" (bls. 45).
En jafnvel í þessum ljóðum er náttúran ævinlega skammt undan, þó ekki
sé hún hjúpuð sömu hljóðlátu fegurð og í „Næturbón". Hér ríkir sífelld
togstreita manns og náttúru og viss dauðabeygur, enda virðist mannkynið
á hraðri leið með að tortíma jörðinni og sjálfu sér. Gott dæmi um ljóð af
þessum toga er „Þögnuðuholt" (bls. 12). Hér er fuglasöngurinn hljóðnað-
ur, ilmurinn liðinn og skógurinn fallinn. Einn stendur maðurinn, „skæð-
asta meindýr jarðar", svo vitnað sé í Hliðin á sléttunni, yfir „nögum“
sínum: berum klöppum, blásnum melum. Friðurinn er úti, töfrar „Nætur-
bónar“ rofnir, rifnir á hol.