Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1958, Side 174

1958
172 —
upplýsingabæklingi, sem gefinn var út
síðast liðið sumar um slysatrygginga-
mál á íslandi og önnur tryggingamál
og kom út i sambandi við 5. norræna
almannatryggingamótið, sem haldið
var i Reykjavik, segir svo um slysa-
örorkumat í lauslegri þýðingu: „Það
er tryggingayfirlæknir, sem ákveður
örorkustigið, og í starfi sínu hefur
hann einkum til hliðsjónar þau megin-
sjónarmið, sem fram eru færð í bók-
um John Nordins — „Invaliditet ved
vrkesskador“ 1952, og „Yrkesskadeför-
sakringen och invaliditetsgradssátt-
ningen“ 1955.“ — Samkvæmt þessu
hafa að mestu sænskar matsreglur og
löflur verið notaðar við örorkumat
liérlendis undanfarin ár.
Jolin Nordin hefur skrifað ineira um
örorkumál, atvinnusjúkdóma og sam-
band slysa og sjúkdóma en nokkur
annar á Norðurlöndum til þessa.
Fyrstu bók sína um örorkumat gaf
liann út 1921 og dró þar saman í
töflur þær reglur, er þá liöfðu orðið
venja i Sviþjóð. Síðan hefur hann auk-
ið og endurbætt þessar töflur, eftir
því sem lög hafa breytzt og eftir því
sem mat Kungl. Försakringsrádet, sem
er yfirdómstóll um þessi mál í Svi-
þjóð, hefur ákveðið i einstökum mál-
um.
Menn eru ekki á eitt sáttir um það,
livar töflur um örorkumat hafi fyrst
verið samdar, en sennilegast er, að
það hafi verið í Austurríki eða Þýzka-
landi á árunum 1880—90, og' til grund-
vallar þeim töflum voru lagðar athug-
anir á því, hvernig verkamönnum eða
námumönnum, sem misst höfðu fingur
eða limi, gekk að vinna fyrir sér eftir
slysin. Upphaflega er því talið, að
löflurnar hafi átt að tákna raunveru-
legan starfsgetumissi, sem sá slasaði
varð fyrir. Siðar gleymdist þessi upp-
haflega merking örorkumatstaflna, og
nú eru slikar töflur undantekningar-
laust skoðaðar sem læknisfræðilegar,
þ. e. inat á því frá læknisfræðilegu,
líffærafræðilegu og lifeðlisfræðilegu
sjónarmiði, hver missir hins slasaða
er, án þess að tekið sé hið minnsta
tillit lil þess, hver hinn raunverulegi
starfsgetumissir er.
Hér er raunverulega komið að
kjarna þess máls, sem til umræðu er,
hvert á að vera markmið örorkumats-
ins vegna slysa. Er það markmiðið að
meta, livað starfsgeta viðkomandi og
hæfileiki hans til tekjuöflunar hefur
minnkað við slysið, eða er það mark-
miðið að áætla og leggja þar til grund-
vallar læknisfræðilega þekkingu, hve
missir líkamshluta eða hæfileika er
mikils virði? Til skamms tíma var víð*
ast sú skoðun ríkjandi, að við örorku-
mat vegna slysa ætti ekki að taka til-
lit til vinnugetu, heldur skyldi matið
gert i þeim tilgangi að bæta þann lík-
amlega eða andlega missi, er slasaði
hefði orðið fyrir. Við þetta eru ör-
orkumatstöflur liinna ýmsu landa mið-
aðar, og munur sá, er vart verður á
örorkumati á ýmsum stöðum, stafar
eingöngu af þvi, að mishátt er metinn
sami missir á ýmsum timum og stöð-
um.
Á Norðurlöndum liefur þróunin
gengið í þá átt undanfarin ár að reyna
að sameina þessi tvö sjónarmið, þann-
ig að taka fyrst og fremst tillit til þess
læknisfræðilega missis, en taka einnig
tillit til tekjuöflunarhæfis til hækkun-
ar eða lækkunar í hverju einstöku til-
felli eftir því, sem við hefur átt. I
þessa átt hafa einkum gengið breyt-
ingar örorkumats i Noregi og Sviþjóð,
og nú hafa Norðmenn stigið skrcfið
til fulls, því að i ársbyrjun 1960 gengu
þar í gildi ný lög' um örorkumat, þar
sem tekjuöflunarhæfileikinn er látinn
ráða matinu að mestu. Enn liggur ekki
fyrir reynsla þeirra af þessu nýja
fyrirkomulagi, en fróðlegt verður að
fylgjast með þróun þessara mála í
Noregi á næstu árum.
Eins og fyrr var getið, liafa Sviar
reynt að sameina þessi tvö sjónarmið
við matsgerðina, og þær örorkumats-
töflur, sem settar eru fram i áður-
nefndum tveim ritum Nordins og lagð-
ar liafa verið til grundvallar mati hér,
eru meðaltalstöflur, sem bæði er heini-
ilt og skylt að breyta til hækkunar
eða lækkunar, eftir þvi sem við a
hverju sinni. Þar eð örorkumatið hér
hefur, eins og fram hefur komið, ver-
ið byggt á sænskum töflum, en að öðru
leyti lítið verið stuðzt við fyrirkomu-
lag og reynslu Svía á þessu sviði, er