Læknaneminn - 01.04.1994, Blaðsíða 93

konum og yfírleitt eru þetta sjúklingar með langa
sögu unr háþrýsting. Þetta getur þó komið fyrir hjá
yngra fólki með meðfædda bandvefsgalla, t.d.
Marfan ’ s heilkenni. Aðrar ástæður flysjunar hj á yngra
fólki er skyndilegt högg á brjóstkassann, beint eða
óbeint eins og t.d. við harkalega lendingu
fa 11 h I í fastökkvara.
I- E. Míturlokugúlpur (Prolapsus valvulae
mitralis)
Þetta er nokkuð algengur kvilli, sérstaklega hjá
konum og stafar af því að míturlokan ýmist bungar
aftur á við, eða fellur inn í vinstri gátt við samdrátt á
vinstra slegli. Við þetta verður leki inn í vinstri
gáttina í síðari hluta slagbilsins (systola) og við hlustun
heyrist klikk í miðju slagbili og strax á eftir hvæsandi
óhljóð í síðari hluta slagbilsins. Orsakanna er ýmist að
leita í sjálfummíturlokunum eða sinastrengjumþeirra
(chordae tendineae). Þetta er oftast einkennalaust en
með nútíma ómtækni er greining þessa sjúkdóms
miklu auðveldari og hann hefur fundist hjá allt að 5-
10% kvenna. Brjóstverkur getur þó komið fyrir,
sennilega vegna togs á sinastrengjunum og getur
verkurinn líkst hjartaöng, en hann er þó yfirleitt
staðbundnari í vinstri brjósthelming og ekki
áreynslubundinn. Hann stendur yfírleitt mun lengur
en hjartaöng, stundum margar klukkustundir og
minnir oft á verk frá stoðkerfi.
II. SJÚKDÓMAR í LUNGUM OG FLEIÐRU
A. Blódrek til lungna
B. Fleiórubólga
C. Loftbrjóst
D. Sjúkdómar ímiðmœti
II- A. Blóðrek til lungna (Embolia pulmonum)
Enda þótt blóðrek í lungum sé yfirleitt án verkja
er rétt að ræða þennan sjúkdóm hér, þar sem þetta er
mjög algengt og getur valdið mjögbráðunr einkennum
og jafnvel dauða. Blóðrek í lungnaslagæðum getur
valdið hækkuðum þrýstingi í blóðrás lungnanna sé
blóðrekið nægilega stórt. Þetta orsakar oft
þyngslatilfinningu undir bringubeini ásamt mæði.
Valdi blóðrek hins vegar ertingu á fleiðru veldur það
fleiðrubólgu og verk, sem versnar við innöndun og
hreyfingu á brjóstvegg. Algengast er að þessi verkur
sé hliðlægur í neðri hluta brj óstveggj ar. Við ertingu á
þindarhlutalungnafleiðrufásjúklingarhinsvegarverk
sem leiðir upp í axlir. Einkenni frá lungnareki geta
komið mjög skyndilega, en oft eraðdragandinn langur,
dagar eða jafnvel vikur. Auðvelt er að missa af réttri
sjúkdómsgreiningu nema því aðeins að hafa þennan
möguleika sífellt í huga hjá fólki sem kvartar um
mæði og andþyngsli sem ekki á sér auglj ósar skýringar.
Sérstaklega hjá fólki með merki um æðabólgu í fótum,
hjartabilun, illkynja sjúkdóma og hjá rúmliggjandi
fólki. Sömuleiðis hjá fólki sem hefur gengist nýlega
undir skurðaðgerðir, hjá konum fyrst eftir barnsburð,
konum sem taka getnaðarvarnartöflur og hjá
sjúklingum með gipsumbúðir á fótum.
II-B. Fleiðrubólga (Pleuritis)
Eins og að ofan gi'einir valda sjúkdómar í lungnavef
yfirleitt ekki verkjum. Sjúkdómar í lungum sem ná
út í fleiðruna orsaka hins vegar verki sem einkennast
af því að þeir versna við hreyfingu á brjóstvegg,
sérstaklega innöndun og er þesskonar verkur oft
kallaðurtakverkur, sbr. sjúkdómsheitið “lungnabólga
með taki”. Orsakir fleiðrubólgu geta verið
margvíslegar, bæði veirusýkingar og bakteríusýkingar
og ekki má gleyma einni algengustu ástæðu
brjósthimnubólgu hér áður fyrr, berklabakteríunni
sem enn lifir góðu lífi.
Verkur vegna fleiðrubólgu eru yfirleitt hliðlægur
og leiðir ýmist aftur eða fram í brjóstvegginn og
stundum niður í kviðarhol. Verkur vegna bólgu í
þindarhluta fleiðru leiðir aftur á móti upp í öxlina
sömu megin. Það sem er einkennandi við þennan verk
er samband hans við hreyfingu á brjóstholi og öndun
og sjúklingar finna sér því ákveðna stellingu sem
þeir hvílast í. Þessum einkennum fylgja oft önnur
einkenni frá loftvegum eins og hósti, uppgangur,
andþyngsli og mæði. Einkennin byrja yfirleitt ekki
mjög snögglega og aðdragandi oft nokkrir dagar. Þau
geta komið fyrir í hvaða aldurshópi sem er og
kynjadreifing er jöfn.
II-C. Loftbrjóst (Pneumothorax)
Loftbrjóst,þ.e.a.s. loftí fleiðrugetur veriðástæða
LÆKNANEMINN 1 1994 47. árg.
83