Læknaneminn - 01.04.1994, Blaðsíða 100

Mynd 3. Skýringarmyndir af litlum (A), meðalstórum (B) og stórum VSD (C). A, Engin þrýstingshœkkun
er tilstaðar ogshunt erfremur lítið, metið útfrá mettunartölum. B, Verulegt vinstra-hægra shunt er tilstaðar
og nokkurþrýstingshœkkun er í lungnaslagœð. C, Mikið shunt og nánastþrýstingsjöfnun er á milli hœgri og
vinstri slegils. Lág mettun í lungnavenum skýrist af yfirblóðrás í lungum.
meðan mótstaða í lungnablóðrás er há, er tiltölulega
lítið aukalegt blóðflæði sem fer á milli hólfa og t.d. í
vikugömlu barni heyrist oft ekkert óhljóð og engin
merkihjartabilunarþóttstórVSD sétil staðar. Ekkert
óhljóð heyrist þar sem enginn þrýstingsmunur
myndast milli vinstri og hægri slegils. A mynd 3 er
sýnt hvernig súrefnismettun og þrýstingur hegðar sér
við lítinn, meðalstóran og stóran VSD.
Þegar eingöngu er um VSD að ræða er vinstra-
hægrashunttil staðar,þannigaðmikiðblóðflæðierum
lungun og á það verulegan þátt í þeim einkennum
sem börnin fá. Shuntið eykur einnig það blóðmagn
sem fer um hægri slegil og vinstri gátt auk vinstri
slegils. Þannig víkka öll þessi hólf vegna shuntsins.
Þegar talað er um stærðargráðu shuntsins er að
jafnaði gerðursamanburðurálungnablóðflæði, Qp og
blóðflæði til líkamans, Qs. Með því að nota Ficks
aðferð og mæla mettun innan hjartans og í stóru
æðunum má mæla þessar stærðir (sjá mynd 3).
Þannig er stórt op að jafnaði með shunt sem er með
meir enhelmingi hærra Qp en Qs; þ.e. Qp/Qs>2:l.
Að mestu leyti á blóðflæðið yfir opið sér stað í systólu
(slagbili) þótt örlítið fari einnig á milli í díastólu
(lagbili). Fái börnin að ganga áfram með stóran VSD
um lengri tíma er hætta á að langvarandi ofblóðrás til
lungna valdi smám saman breytingu í mótstöðu
lungnablóðrásar. Ekki er Ijóst hvert áreitið er sem
veldur þessum viðbrögðum, en helst er talið að hátt
pO2 í því blóði sem fer til lungna ásamt
rúmmálsaukningu eigi þar verulega sök á. Einnig
hafa gild rök verið færð fyrir því að stórt shunt geti leitt
til að lítil rek (microembolíur) myndist í lungnablóðrás
og smám saman fækki slagæðlingum í lungnablóðrás
(6). Afleiðingar þessara breytinga eru
þrýstingshækkun í lungnablóðrás (og hægri slegli)
og smám saman minnkar vinstra-hægra shuntið þar
til mótstaðan er orðin það há, að sáralítið vinstra-hægra
shunt er til staðar og blátt blóð fer frá hægri slegli til
vinstri slegils og til ósæðar. Sjúklingurinn er þá
farinn að blána verulega og er svo er komið er ekki
unnt að loka opinumeð skurðaðgerð. Það erþví mjög
mikilvægt að greining liggi fyrir sem fyrst þannig að
eklci komi til slíks ástands (Eisenmenger syndrome).
EINKENNI
Lítill VSD
I þennan hóp falla um það bil 75% sjúklinga með
VSD. í því tilviki er það opið sjálft sem takmarlcar
hversu mikið blóðflæðið um gatið er, en ekki mótstaðan
í lungnablóðrás . Sjúklingarnir hafa að jafnaði engin
önnur einkenni en hjartaóhljóð og lokast opið oftast
án aðgerðar. Ertalið að um 50%barnameð lítinn VSD
lokist fyrir 2ja ára aldur og um 80-90% fyrir 12 ára
aldur. Eina meðferðin sem rétt er að viðhafa hjá
þessum börnum er að gefa sýklalyf ef þau gangast
undir óhreinar aðgerðir til að fyrirbyggja
hjartaþelsbólgu vegna baktería.
90
LÆKNANEMINN 1 1994 47. árg.