Læknaneminn - 01.04.1994, Blaðsíða 62

Tafla 15. Yfírlit yfír morfín, kódein, petidín, metadón og naloxón.
Heiti lyts Aögengi um munn Prótein- binding í plasma Dreifingar- rúmmál Helmingunar- tími í blóöi Timalengd verkunar Blóöþéttni (ekki þol) Venjulegir byrjunarskammtar^
MORFIN 25% 35% 3,3 1/kg 2 klst 4-5 klst 70 ng/ml 5-50 mg p.o.2 5-10 mg i.m. eða s.c.2 3-10 mg i.v.2 3-4 mg í mænulegg
KODEIN1 50% 7% 2,6 1/kg 3 klst 5 klst 65 ng/ml 25-50 mg p.o.
PETIDIN 50% 58% 4,4 1/kg 3 klst 3-5 klst 400-700 ng/ml 70-100 mg i.m. eða s.c. 25-50 mg p.o.
METADON 90-100% 90% 3,8 1/kg 24-36 klst 4-5 klst óvíst allt aö 10 mg i.m. eða s.c. 5-10 mg í æð 5-10 mg um munn
NALOXON nánast ekkert - 2 1/kg 1 klst <1 klst - 0,4-2,0 .mg í æð
1. Morfín er virkt umbrotsefni
2. P.o. = per 05 = um munn; s. c. = sub cutis = undir húð; i. m. = in(tra) musculum = í vöðva; i.v. = in venam = í æð.
3. Eftir að verkir versna og/eða þolmyndun nær sér á strik þá geta "venjulegir skammtar” orðið mun stærri. Veltu þess vegna
alltaf fyrir þér hvort skammtur sé nægilegur!
Tafla þessi er góðfúslega fengin hjá Þorkatli Jóhannessyni, prófessor og birt hér nokkuð breytt.
hætt við að leitað sé full seint eftir áliti þeirra. Helstu
ábendingar varðandi hryggjarleggi og lvf eru:
1. Bakverkir vegna beinameinvarpa
T.d. eftirgeislameðferð. Þá getur gefið góða raun
að gefa barkstera (37) í einum skammti (t.d.
metýlprednisólón forðalyf 80 mg), annaðhvort í eitt
skipti eða daglega í þrjá daga. Ekki er vitað hvernig
lyfið verkar og sjúklingar þurfa mjög mismunandi
skammta. Lyfíð verkareinnigmjögmismunandilengi,
allt frá að verka í nokkra klukkutíma yfír í nokkrar
vikur. Óhætt er að endurtaka lyfj agj öfina mánaðarlega.
Hiáverkanir eru engar þekktar. Athugið: forða
metýlprednisólon (Depo-Medrone®) er ekki unnt að
gefa í gegnum sýklasíu.
2. Morfíngjöf (38) ef aðrar leiðirþrýtur
Koma aðjafnaðifærrihjáverkanir(skammtarlægri)
þegar morfín er gefíð um hryggjarlegg og því getur
þetta verið lausn á langvinnum lítt þolanlegum
hjáverkunum svo sem viðvarandi syfju og sljóleika
(sem varað hefur lengur en 10-14 daga). Er í legginn
gefin morfínlausn með eða án staðdeyfilyfs
(búpívakaín) og ýmist sem sídreypi gegnum þar til
gerða pumpu eða sem fastir skammtar. Skammtar eru
reiknaðir sem hlutfall af því morfínmagni sem
sj úklingur hefur áður tekið um munn eða fengið undir
húð.
Dœmi: Sjúklingur tekur 300 mg x 2 í
morfínforðatöflum um munn eða 600 mg á sólarhring.
Þetta svarar til 60 mg af morfínsúlfati á sólarhring í
hryggjarlegginn. Hins vegar er oft farin sú leið að
minnka morfín um munn um helming og gefa það
sem upp á vantar í legginn. Þessum sjúklingi yrði þá
t.d. gefíð T. Contalgin 150 mg x 2 og jafnframt
morfín 30 mg á sólarhring í hryggjarlegginn. Oft
reynist nauðsynlegt að halda áfram nokkrum eða
verulegum morfínskammti um munn eða undir húð
þrátt fyrir morfíngjöf í hryggjarlegg; er talið að viðtæki
í heila mettist betur á þann veg. Hins vegar er miög
mikilvægt að lækka upphaflega skammtinn veruleea
um leið og mænuleggurinn er kominn i gagnið. annars
er hætta á ofskömmtun (39). Sjúklingum með
blandverki (þ.e. blöndu af sársaukaboðefnaverk og
taugaskemmdaverk) gagnast morfín að jafnaði betur
þegar það er gefíð um hryggjarlegg en því miður
56
LÆKNANEMINN 1 1994 47. árg.