Læknaneminn - 01.04.1994, Blaðsíða 90

BRJOSTVERKUR
Magnús Karl Pétursson
ÞRÁTT FYRIR miklar tæknilegar framfarir á
sviði læknavísinda eru einkenni sjúklings og hvernig
hann lýsirþeim enn eittþað mikilvægasta við greiningu
sjúkdóma.
Verkur í brjósti er ein algengasta kvörtun
sjúklinga, jafnt á móttökudeildum sjúkrahúsa sem á
læknastofum. Ástæður brjóstverks geta verið
margvíslegar, allt frá því að vera tiltölulega meinlausar
til þess að vera lífshættulegar, þar sem líf sjúklinga
kann að vera undir réttri sjúkdómsgreiningu komið.
Það er því nauðsynlegt að hafa í huga yfírlit yfir þá
sjúkdóma sem valdið geta brjóstverk, ekki síst vegna
þess, að sjúkdómar þessir geta valdið mjög bráðum
einkennum og því ekki hægt að eyða löngum tíma í
spumingar.
Yfirlit yfir heistu orsakir brjóstverkja:
I Sjúkdómar í hjarta-og æðakerfi
II Sjúkdómar í lungum og íleiðru
III Sjúkdómar í vélinda
IV Sjúkdómar í tauga- og stoðkerfi
V Brjóstverkur af sálrænum toga
VI Brjóstverkur vegna sjúkdóma í kviðarholi
Við greiningu brjóstverks svo og annarra verkja
er ekki nægilegt að spyrja aðeins hvar verkurinn sé.
Það er ekki síður nauðsynlegt að spyrja um sérkenni
verksins, það er að segja hverskonartilfmning það er
sem sjúklingur er að lýsa, hvert verkinn leiðir, hvað
framkallar hann og linar, hvernig byrjar hann, hægt
eða skyndilega og hversu lengi stendur hann. Þá er
ekki síður nauðsynlegt að gera sér grein fyrir því hvort
sjúklingur er í áhættuhópi ákveðins sjúkdóms og
Höfundur er sérfrœðingur í lyflœkningum og
hjartasjúkdómum og starfar á lyflœkningadeild
Landspítalans.
hvaða sjúkdómar eru líklegastir í hans aldursflokki
og hverjir ólíklegir.
I. SJÚKDÓMAR í HJARTA OG
ÆÐAKERFI
A. Bráö kransœðastífla
B. Hjartaöng
C. Gollurshússbólga
D. Flysjun á ósœð
E. Míturlokugúlpur
1-A. Bráð kransœðastífla (Infarctus myocardii
acutus)
Þar sem hjartað er miðlínulíffæri fósturfræðilega
séð er algengast að verkur frá hjarta sé miðlægur.
V erkur vegna bráðrar kransæðastíflu er oftast staðsettur
undir bringubeini, en er yfirleitt nokkuð dreifður og
sjúklingar nota gjarnan lófann eða hendina alla til að
staðsetja verkinn, en benda ekki á hann með fíngri
eins og algengt er hjá sjúklingum með verki frá
stoðkerfí.Verkinn leggur oft þvert yfir brjóstið
framanvert og gjaman upp í háls og kjálka. Einnig er
algengt að verkinn leiði útí handleggi, oftar þann
vinstri, og þá gjarnan ölnarlægt niður í 4. og 5. fíngur.
Fyrir kemur að verkurinn liggur í bakinu á milli
herðablaða eða á uppmagálssvæði (epigastrium), en
það er sjaldgæfara (mynd 1).
Sérkenni verks vegna kransæðastíflu eru ekki
síður mikilvæg en staðsetning verksins. Þegar
sjúklingar lýsa þessari tilfínningu er algengt að þeir
noti orð eins og þyngsli, kökkur, sviði, þrýstingur eða
herpingur frekar en sár stingverkur. Algengt er að um
leið og sjúklingar lýsa verknum þá kreppa þeir hnefann
yfir þeim stað sem verkurinn er til þess að lýsa þessari
tilfínningu betur.
80
LÆKNANEMINN 1 1994 47. árg.