Goðasteinn - 01.09.1997, Qupperneq 107

Goðasteinn 1997
sveitunum í kring, einn var úr Þykkva-
bænum, tveir úr Vestur-Landeyjum,
einn undan Eyjafjöllum og tveir úr
Mýrdal. Margir misstu fyrirvinnuna í
slysunum. í Austur-Landeyjum einum
urðu tíu eiginkonur og unnustur
forstöðulausar, auk margra foreldra
sem misstu fyrirvinnu heimilisins.
Tuttugu og þrjú börn innan sextán ára
aldurs misstu föður sinn á þessum
mánaðar tíma.22
Hörmungarnar sem dundu yfir
sveitina vöktu víða athygli og stóð
blaðið Isafold fyrir fjársöfnun hinum
bágstöddu til hjálpar. Ekki kom það fé
til þeirra sem sárast áttu, heldur týndist
það og lá óhreyft í banka um margra
ára skeið. Um fjörutíu árum síðar
fannst það aftur í Landsbanka Islands.
Reikningurinn sem þeir voru geymdir í
hafði að geyma um 1400 krónur. Þótti
það á þeim tíma heilmikil upphæð. Féð
sem kom í leitirnar var notað til að
greiða vinnulaun við lagningu vega í
sveitinni og kom Landeyingum þannig
ti! góða, þó það hafi orðið með öðrum
hætti en til stóð í fyrstu.
Þó mikil hjálp hafi borist frá
utanaðkomandi aðilum var það þannig
í Landeyjum, eins og oft verður, að
mesta og besta hjálpin kemur frá
heimamönnum sjálfum. Ber það íbúum
sveitarinnar gott vitni að aðeins tvö
heimili skyldu leysast upp að fullu eftir
þessa hörmungaratburði. Sumir halda
því fram að félagslundin og bróður-
hugurinn sem mörgum finnst einkenna
sveitina enn þann dag í dag, eigi upp-
tök sín að rekja til þess samhugar og
þeirrar samhjálpar sem þá myndaðist.23
Einn þáttur í samskiptum fólks við
sjóinn var uppskipun fyrir Kaupfélag
Hallgeirseyjar, sem síðar fluttist til
Hvolsvallar og fékk nafnið Kaupfélag
Rangæinga.
Árið 1897 var samþykkt á Alþingi
að Hallgeirsey í Austur- Landeyjum
skyldi verða löggiltur verslunarstaður.
Þangað fluttu Eyjakaupmenn vörur
öðru hvoru og höfðu þar ullarmóttöku,
en sú verslun var öll smá í sniðum.
Árið 1920 hóf Kaupfélag Hallgeirs-
eyjar starfsemi sína. Allir aðdrættir
voru mjög erfiðir fyrstu árin. Félags-
svæði kaupfélagsins var allt sundur-
skorið af óbrúuðum ám og ekki gott að
eiga við hafnlausa ströndina. Það var
hins vegar ekki um annað að ræða en
að flytja vörur félagsins sjóleiðina til
Hallgeirseyjar. Fyrstu árin fluttu skip
Eimskipafélags íslands vörur fyrir
kaupfélagið til Eyja en síðan fluttu
Landeyingar vörurnar til lands með
vélbátum. Eftir það var seglskipið
Nautha leigt til að koma með vörur til
Eyja. Þegar leiði gafst tóku vélbátar
vörur beint úr skipunum og fluttu í
Hallgeirseyjarfjöru. Vegna mikils
kostnaðar var þessu hætt en ríkissjóðs-
skipið Borg flutti vörur eitt árið. Árið
eftir neitaði ríkissjóður að láta Borg
flytja vörurnar vegna þess hve skipið
22 sbr. Jón Skagan 1971:144
23 sama
-105-