Viðar - 01.01.1937, Side 31

Viðar]
ALÞÝÐUSKÓLARNIR OG ÞJÓÐIN
29
og að það sé aðalsmerki siðaðra manna. Sé tóbaksnotkun
bönnuð, er hún um leið orðin eftirsóknarverð og fín. Það
er ekki hægt að sjá um, að barnið nái aldrei í eld, en það
verður að vita — hafa lært að þekkja — að eldurinn
brennir. — Það er til málsháttur, sem segir: „Sá djöfull,
sem þú þekkir, er betri en sá, sem þú þekkir ekki.“ Það er
kunnugt, að mennirnir sækjast mest eftir því, sem er
bannað. Það þýðir lítið að loka unglingana inni í tóbaks-
lausum skóla, til þess að kenna þeim að standast freist-
ingar tóbaksins. Þegar út fyrir skólann kemur, er hætt
við, að þeir sýni það og sanni.
Það koma of margir á alþýðuskólana í því augnamiði
að starfa ekki, koma til að láta sér líða vel, sem kallað er,
til að skemmta sér og til að eyða tveimur vetrum af æfi
sinni. Eyða — það er að verða kjörorð æskunnar, ekki
aðeins um fjármuni, heldur og önnur verðmæti. En það
leiðir í eina átt, til eins marks — gjaldþrots. Slíkir eyðslu-
seggir vilja fá veturinn til að líða í hóglífi og við skemmt-
anir. Það verður að hnippa duglega í þá karla á morgn-
ana. Landeyðum á ekki að vera vært í skólunum. Land-
eyðum á hvergi að vera vært. Vegna þess, að of lítils er
krafizt af skólunum, er hætt við, að of lítils sé krafizt af
nemendunum. Nemandinn sýnir ekki alvöru í náminu,
lærir að taka ekki viðfangsefnum lífsins í fullri alvöru.
Við skólalok er tekið próf, málamyndarpróf. Seinna, þegar
út í lífið kemur, er annað próf, þyngra og alvarlegra, sem
þessi nemandi alþýðuskólanna stenzt ekki, og ef til vill
vegna þess, að hann fékk að sitja með lokuð augu og eyru
í kennslustundunum.
Mér finnst nafnið „Héraðsskóli“ óheppilegt. Ég vil ekki
binda hvern skóla við ákveðið hérað eða sýslu. Skólarnir
eiga að verða landsskólar, skólar allrar þjóðarinnar. Ég
kann ekki við að heyra talað um Héraðsskóla Þingeyinga
og Héraðsskóla Borgfirðinga. Þetta vekur að vísu metnað
hvers héraðs, en það gæti leitt til þess, að hver sýsla
reyndi að koma upp skóla fyrir sig, en það væri of mikið