Skírnir - 01.01.1866, Side 120

120
FRJETTIR.
Tyrkjaveldi.
Jeir vinna kappsamlega aS rafscgulþráSum, járnbrautum og fleiri
hagræSum eptir siS kristinna þjóSa, bæ3i hjermegin og hinumegin
Stólpasunds, hefir Soldán tekið a0 skipa svo um lögum til jafn-
rjettis meS öllum þegnum sínum, sem til var skiliS í friSargjörS-
inni í Parísarhorg (1856). Mörgum kristinna höfSingja hefir tekizt
miSur á vorum tímum, er fyrir jafnrjetti skyldi sjá, og ófrjálslegar
er til skyldi slaka vi8 þá, er mun lengra eru komnir til frelsis og
allra framfara en kristnir þegnar Soldáns. I fyrra veitti hann
prentlög, er þóttu meS frjálsasta móti (sum hlöSin á Frakklandi
sögSu, aS þau tæki mikiS fram enum frakknesku prentlögum).
Enn fremur er Soldán tekinn til aS deila ríkinu í höfuSfylki, og
lætur þjóSerni ráSa, þar sem svo hagar til. þessi fylki lætur
hann hafa forræSi landsmála og setur fylkisstjórn e8ur landstjórn
í þeirri landsborginni er bezt liggur vi8, en stjórnarnefndin er a8
jöfnu sett saman af kristnum mönnum og Tyrkjum (þar sem byggfein
er svo blandin). þannig er Armenía fylki sjer og hefir landstjórn
í Erzerum, Bosnía og Herzegovína í Serajevo, Bolgaraland í Rut-
schuk, og en grísku lönd Macedónía, Thessalia og Epírus í Monastir.
í hverju fylki eru fjórir dómar, en í þeim sitja 3 tyrkneskir menn,
2 kristnir og 1 GySingur. Forsæti dómanna hafa tyrkneskir lög-
menn (frá MiklagarSi). Einnig hefir Soldán sett stjórnarráS, sjerí-
lagi fyrir fjárhag, skattamál og atvinnuvegi ríkisius, og skipaS þa8
til jafnaðar af kristnum mönnum og Mahómetsjátendum. þess má
enn geta, a<5 hann hefir tekiS upp á sama rá8i me8 tyrkneska
presta og kirknaeignir, sem ví8a hefir verið hrugðið á í kristnum
ríkjum, að setja hvorttveggja undir tilsjón ríkisstjórnarinnar. —
Lagahætur Soldáns gera að vísu kristnum mönnum hughægra þar
eystra, en vi8 hinu er þó eigi a8 búast, a8 þeir nokkurn tíma
þýðist ríki Tyrkja til fulls. A8 sama hófi, sem losaS er um frelsi
enna kristnu þjóSflokka og þeir fá afskiptaráS efna sinna, má
ætla aS þeim fari fram og kristin menntan sæki til yfirhurSa í
þeim löndum. Me8 því móti vinnst þeim a8 ýta af sjer valdi
Tyrkja smámsaman, eg búa sjálfa sig svo undir, a8 þeir verSi
færir og fullveSja a8 taka vi8 arfleifSinni, er skiptin fara fram „í
dánarbúi Tyrkja“, sem frakkneskur maSur hefir komizt a8 orSi.
Hvergi hafa húsbrunar veriS tíSari e8a skæ8ari en í Mikla-
i