Skírnir - 01.01.1866, Side 133

Daninörk.
FRJETTIH.
133
Steen prófessor talaði um þaS, sem stæSi upp á skólann í Reykja-
vík frá tímum Kristjáns 8da. Skólanum hefSi veriS lánaSar 23
Jmsundir dala, og nú ætti aS vera búi8 a8 koma þeim í 21,800,
j)ó hann sæi ekki hvernig jþeirri borgun væri variS. þar sem nú
ríkissjóSurinn hefði hlaupiS undir þenna bagga, væri JiaS eitt meS
öÖru er sannaSi, hversu ástæSulaust j>a0 væri, er Islendingar hæri
sig upp um ofþyngdir eSa fjármálshalla. Tscherning hjelt rjettast
myndi sem gert hefSi veriS, aS líta svo á, aS Kristján 8di hefSi
gefiS skólanum peningana, jþó þeir fyndist skuldfærSir á einhverju
skjali. Hinsvegar kvaS hann þaS álitamál, úr því alþing hefSi
eigi tekiS frumvarp stjórnarinnar til greina „um fjárhagsstöSu
íslands til heimalandsins (Moderlandet)“, hvort stjórnin ætti eigi
aS fá þaS mál „ríkisdeginum11 í hendur, en hann ætti aS skapa
þaS svo vilkjörlega fyrir íslendinga sem orSiS gæti. Enn fremur
talaSi hann um kröfur íslendinga sem enginn gæti botnaS í, og
aS þeim væri hollast sjálfum, aS komast upp úr því kafi. Dóms-
málaráSherrann minntist og á, hvernig fariS hefSi á þinginu, og
kvaS kröfur íslendinga' ganga úr öllu hófi (,,exorbilante“), en
stjórnin gæti eigi aS svo stöddu sagt, hvaS hún myndi taka til
ráSa. C. V. Rimestad sagSi, aS Tscherning vísaSi stjórn og þingi
á ólagaleiS, er hann vildi láta ríkisdaginn hafa sjálfdæmi í málinu;
þaS væri ekki annaS, en aS hinn ríkari ætti aS ráSa, hvaS sem
lög eSa rjettur segSi. í landsþinginu talaSi Bjerring (sá enn sami
er var í fjárskilnaSarnefndinni) um fjárhag Islands. Hann sagSi
þaS mál komiS í vandræSa stefnu, er útgjalda hallinn yrSi meiri
meS hverju ári, en þetta væri þó sök sjer, ef íslendingar væri
ánægSir. þessu færi nú fjarri, því Islendingar — eSur „forustu-
mennirnir fyrir enum íslenzka flokki“ — yrSi æ hátalaSri um
þann órjett, er landiS hafi legiS undir. Hann sagSist ekki viija
bera á móti, aS „nýlendurnar“ hefSi mátt sæta hörSum kostum á
þeim tímum, er aSalsvald og einveldi stóS í blóma, en sama mætti •
segja um alla parta ríkisins. SíSan 1849 hefSi veriS fariS svo
vel meS ísland, sem þaS gæti heimtaS meS sannsýni, og síSan
hefSi þaS fengiS verzlunarfrelsi, ásamt öSrum fleiri vilkjörum.
Fjárhagurinn væri þó fyrir allt þetta orSinn engu betri, nema
miSur væri, en slíkt yrSi aS örfa áhuga og kappsmuni stjórnar-