Skírnir - 01.01.1866, Qupperneq 178

178
FIUETTIR.
Ki'na.
rekiS sig illa á það, a8 þeir eru orðnir á eptir þeim í herkunn-
áttunni, en viS hitt má eigi dyljast, a8 í sumum iínum munu
Európumenn vart standa þeim á sporSi. En Kínverjar eru siÖ-
lausir heiðingjar, segjum vjer. HeÆnir eru þeir og grimmir í hegn-
ingum viS landráSamenn eSur stórbrotamenn, slægir og ótrúir í
vi^skiptum — en þó má enginn halda, a5 þeir hefbi getaS haldiS
svo miklu ríki saman um margar aldir, komiS svo miklum fram-
förum inn í þjóSlíf 400 milljóna, ef lög þeirra og skipan hefSi
eigi stuSzt vi8 siSferSisvandlæti og djúpsettar kenningar (Kon-
fúsíus). J>aS hefir fariS hjá Kínverjum sem fleirum, aS lög og
setningar manna fyrnast, og hrestirnir urSu þá berari, er annar-
legar þjóSir meS ólíkum siSum og menntan fóru aS ná samgöngum
viS þá og allskonar samskiptum. J>aS er sagt um Taipinga, aS
forustumenn Jieirra höfSu nokkra kynningu af trú og siSum krist-
inna manna. Sumt þóttust Jieir líka vilja setja í lögum sínum og
stjórn eptir Jieirra háttum. J>aS mun J>ví óhætt aS segja, aS
JiaS hafi eigi eingöngu veriS valdafýsn er hefir ráSiS hjá Jiessum
mönnum og fleirum, er risiS hafa upp móti stjórninni í Peking,
heldur hitt meSfram, aS trú þeirra og traust var horfiS á enum
gömlu setningum, aS þeir ætluSu sjer a8 skapa ný og hetri lög,
eSur verSa frumkveSar aS nýjum aldarhætti og siSum. Vald
Taipinga mun hafa þrotnaS til mestra muna er Nanking varS
unnin, og síSan er þeirra getiS aS litlu, en nú hefir hafizt ný
uppreist, sem kölluS er Kien-fei-uppreistin. Hún er líklega kennd
viS höfuSforingja uppreistarfiokksins, og hyrjaSi 1 norSurhluta ríkis-
ins. Sagt er aS þessi flokkur einkanlega vilji hnekkja völdum
Mandarínanna (embættismanna keisarans) og leysa alþýSuna undan
kúgan þeirra og álögum. þeir eru þá nokkurskonar frelsismenn
í Kínaveldi. J>eir hafa sigrazt á hershöfSingjum keisarans, og
einn hinn frægasti af þeim, Sansolin-sin, fjell í einum hardaganum.
Hjer hefir líka orSiS enn sem fyrri, aS kerflokkar stjórnarinnar
hafa hlaupiS í sveitir uppreistarmanna, eSa gertþar usla og óeirSir
er þeir voru settir til varna. í borg einni er Hangkau heitir
geröi setuliSiS (15 þús.) uppreist og slóst í ránfarir um byggS-
irnar, er skipaliS NorSurálfubúa hafSi rekiS þá út úr borginni.
Landstjórinn e8a varakonungurinn dró nú a0 sjer landvarnarlið