Ný sumargjöf - 01.01.1862, Page 81

81
frá 1100 og fram á lb. öld, þá voru þess háttar
kvæði fremur álitin sem lausavísur, og voru yfir höfuð
hvergi nærri eins tignarleg eða djópsæ og hinna
þriggja. Á þessari öld urðu og tveir atburðir, sem
snertu almennt líf þjóðanna: Helvetar börðust fyrir
frelsi sínu móti Albrecht af Austurríki (1315 og optar),
og höfðu sigur; hin fyrsta þjóðsamkoma var haldin í
Frakklandi 1395, af því að Karl VI. var vitskertur; og
sú ólga, sem þá var komin í allar stjettir, brauzt um
þangað til stjórnarbiltingin mikla varð (1789). —
Svarti dauði kom upp 1347, og gekk í fjögur ár; þá
dó meir en fjórði hluti allra norðurálfubúa; alt mann-
legt fjelag truflaðist, öll bönd skyldugleika, ástar og
vináttu slitnuðu; hatur og fjandskapur hættu, því að
dauðinn glottir svo að skín í tanngarðinn; þá voru gyð-
ingar píndir, og var þeim kennt um að þeir hefðu
eitrað allt drykkjarvatn (í Mainz voru t. a. m. 12000
gyðingar píndir til dauða). Svarti dauði var hin mesta
drepsótt sem menn vita, næst jústiníönsku sóttinni, sem
gekk jafnharðan í 52 ár yfir allt Rómaveldi (542—
594). — Lítið jókst þekkingin á heiminum á þessari
öld ; bræðurnir Zeno fóru um norðurhöfin, og Pordenone
inunkur fór að boða trú austur í Kína (1318 —1330);
en frásagnir þessara manna voru ekki allstaðar sem
áreiðanlegastar; þannig þykist Pordenone hafa farið
fram hjá turninum Babel (stendur í Bolland, acta
Sanctorum, 14. Jan.). — 1330 fann Berthold Schwarz
upp að búa til púður, sem Roger Bacon hafði talað
um fyrir hundrað árum og án efa hefur verið kunnugt
sumum þjóðum enn fyrr (Aröbum og Kínverjum); tíu
Ný Sumargjöf 1862. 6