Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1896, Síða 14
14
og skoðanabræðra hans ineð dýrkun þeirra á manns-
andanum: »Þau þarf að lesa með andakt, eins og
guðhræddir menn lesa biflíuna og styrkja hjörtu sím
með sálmum. Þvi að eins og gamla hebreska skáld-
ið heyrði himnana lofa dýrð guðs og festinguna
kunngera verkin hans handa, eins sjáum vjer í hin-
um ianga bálk skáldskaparins ummyndað styrkleik
og fegurð mannkynsins, fögnuð þess og sorgir, tign
þess og strið, hina löngu ævisögu þess kynflokks,.
sem vjer heyrum til«.
Jeg hef hingað til ekki talið annað með skemmti
bókum en skáldskaparritin. Það væri vitanlega með
öllu rangt, að láta þar við staðar numið. Þvi aðjeg
er alveg sannfærður um, að ef Islendingar, sem
nokkra menntun hafa fengið, vendust á að lesæ
verulega góð sagnfræðirit, þá yrði það svo mikill
unaður fyrir þá, að þeir ættu örðugt með að hætta
því aptur. Að lesa verulega vandlega sögu mann-
kynsins — jeg á ekki eingöngu við sögu konung-
anna og hershöfðingjanna, heldur þjóðanna —, að
lesa verulega vandlega þó ekki sje nema sögu ein-
hverrar einstakrar þjóðar, sem ríku, fjölbreytilegu
og fjörugu menningarlifl hefur lifað, það er sannar-
lega á við drjúgan skólalærdóm. Hugsum oss, hvað
það mundi færa út sjóndeildarhringiun,. hvað það
mundi ýta undir oss i framsókninni, hvað það mundi
gefa viljanum og skoðununum miklu meiri festu,
hvað það mundi auka skilninginn á öllu, er þjóð
vora hendir, hvað það mundi gera oss miklu um-
burðarlyndari, þroskaðri, sannmenntaðri menn.
Jeg kem nú að lyktum að þeirri spurningu,
hvort ekkert sje unnt að gera til þess að beina lestrin-
um í rjettara horf. Jeg hef tekið það fram, að mjer
blæði í augum, hvernig bæði jeg og aðrir, sem jeg