Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1896, Side 33
33
Katólsku biskuparnir höfðu fullkomið fjárforræði
stólseignanna. Þeir rjeðu og fjám kirkna að minnsta
kosti að svo miklu leyti, sem þær voru ekki eign
leikmanna. En við siðabótina varð sú breytiug á,
eins og áður er sagt, að fjárforræðið gekk i hendur
konungi, en biskupar höfðu það með höndum undir
yfirumsjón höfuðsmanna.
Olafur biskup Hjaltason hafði ýmislegt brjál á
jörðum Hólastóls og Grísli biskup á saina hátt í sinu
umdæmi, en ' þó var það optast látið heita svo, að
það væri með höfuðsmanns ráði, enda hafði konung-
ur bannað 1556, að farga stólsjörðura. En er eigi
var að þvf farið, kom út annað kouungsbrjef 1579,
er á ný bannaði að láta af' hendi stólsjarðir, nema
leyfi konungs væri fyrir því, og var þá biskupum
boðið að heimta undir dómkirkjurnar með lögum
jarðir þær, er á seinni timum höfðu undan þeim
gengið, og tók þá Guðbrandur bibkup til óspilltra
mála í því efni.
Biskupar áttu enn fremur að hafa umsjón með
iatínuskólanum hver í sínu umdæmi, og skipa fyrir
þá skólameistara og heyrara. Þeir áttu og að kosta
skólana, og það þó þeir hefðu misst sakeyri allan
og mikið af tíundum. Var þetta eins og allir sjá
eigi all-litið skarð i tekjur þeirra. Biskupar áttu
einnig að sjá um, að kirkjurnar misstu ekkert af
eignum sínum. En mjög gengu þeir Marteinn bisk-
up og Ólafur Hjaltason lint að í þessu efni. Vildu
leikmenn stundum alls eigi skýra frá því, hverjar
eignir kirkja þeirra átti. Ólaf Hjaltason gátu og
leikmenn á^stundum fengið til þess að leyfa það,
að þeir mættu leysa inn til sín fasteign kirkjunnar
fyrir lausafje. En þetta breyttist á annan veg, þá
er þeir Gísli og Guðbrandur tóku biskupsdóm. —
3