Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1896, Blaðsíða 39
39
að minnsta kosti rneðan það fólk lif'ði, er alizt hafði
upp í katólskurn sið, og skal nú lítið eitt frá því
sagt, hvað gjört var til að grundvalla siðbótina, en
brjóta á bak aptur mótstöðu almennings gegn
henni.
Hin fyrstu 10 árin var í þessu efni farið frem-
ur hægt 1 sakirnar, eða meðan Kristján III. sat að
völdum. Þá höfðu siðbótarmenn ærið að vinna, að
ná undir sig eignum kirkjunnar katólsku; þó ljet
Marteinn biskup nokkra presta í Skálholti í septem-
bermánuði 1551, að líkindum eptir boði Otta Stígs-
sonar, kveða upp úrskurð um það, hvernig fara skyldi
með þá presta, sem ekki vildu fylgja kirkjusiðareglu
('ordinantiu) konungs, en hjeldu fast við hið forna
messuembætti og aðrar siðvenjur katólskunnar. —
Var það samhuga álit þessara manna, að siíkir
prestar skyldu eigi að eins hafa fyrirgjört stað og
embætti, heldur skyldi og veraldlegt yfirvald taka
þá og hneppa í varðhald,. svo að þeir gætu eigi
leitt almenning afvega með fölskum kenningum.
í Bessastaða samþykkt var svo ákveðið, að sýslu-
menn skyldu fylgja biskupum á yfirreiðum þeirrra
»til að framfylgja því, að guðs orð mætti rjettilega
meðtakast, og hinir óguðlegu mættu straffast og
skelfast« ; skyldi biskup ríða við 8 menn en sýslu-
maður við 5. Þó var fyrst tyrir alvöru farið að
beita harðræði við menn í þessum etnum, þá er Páll
Stígsson kemur til sögunnar. Hanu bauð, að menn
skyldu rækilega sækja tíðir á hverjum helgum degi,
og sagði fyrir, hvernig menn skyldu haga sjer í
kirkjunni. Skömmu fyrir andlát sitt sendi hann og
prestum umburðarbrjef, og bauð þeim að áminna
menn um, að sækja vel kirkjur, og ákvað að sýslu-
menn skyldu láta liýða þá, er eigi hlýddu þessu,