Tímarit Hins íslenzka bókmentafélags - 01.01.1896, Page 65
65
sálmar. Nokkrir hafa og án efa — einkum ef þeir
voru greindir — lært að lesa, en þó var það hvergi
nærri orðið almennt 1610, þá er Guðbrandur gaf út
stóra Katekismus Lúters, að húsbændur 1 alþýðu-
stjett kynnu að lesa á bók. Heldri manna börn,
einkum synirnir, þó eigi væru þeir skólagengnir,
munu bæði hafa lært að lesa og skrifa, þvf að á annan
hátt gátu þeir ekki tekið þátt í stjórn landsins, en
það var þá löngun hvers ungs manns af heldra fólki.
Heldri manna dætur munu og opt auk bóklesturs
hafa lært að skrifa. Halldóra, kona Guðbrands bisk-
ups, en dóttir Arna Gíslasonar á Hlíðarenda, missti
málið í banasótt sinni, en hafði þó rænu. Ritaði
hún þá með krít það, sem hún vildi vera láta. —
Af orðum Staðarhóls-Páls sjest, að þær dætur Guð-
brands hafa báðar kunnað að skrifa og skiidu þýzka
tungu, En út lítur fyrir, að honum hafi þótt það
eitthvað óvanalegt eða framúrskarandi, enda mun
mega telja það víst, að kvennmenn, þó að i heldri röð
væru, hafi ekki á þessum tímum verið mjög fjöl-
skrúðugar að bóklegum menntum.
Mjög efldu og menntun Islendinga um þessar
mundir hinar mörgu og tíðu ferðir þeirra til annara
landa. Fóru menn eigi að eins til Danmerkur,
heldur og til Þýzkalands og Englands, og ef til vill
til fleiri landa.
Fyrir siðaskiptin og allt fram að 1600 voru og
miklar samgöngur milli Islands og Hansastaða, eink-
um Hamborgar. Munu þá flestir íslendingar, er
nokkuð voru verulega að manni, hafa skilið og jafn-
vel talað þýzka tungu. Flestir höfðingjasynir — að
minnsta kosti ef feður þeirra voru ríkir menn —
sigldu á yngri árum sjer til menningar og frama.
Sumir gengu í háskóla, flestir i Kaupmannahöfn,
fi