Andvari - 01.01.1988, Blaðsíða 34

32
JAKOB F. ÁSGFIRSSON
ANDVARI
undir forsæti hans, þar sem ennfremur áttu sæti fyrir hönd OEEC
fulltrúar Belgíu og Noregs, en af málsaðiljanna hálfu nefndir tog-
araeigenda úr hvoru landi og þeir fulltrúar sendinefnda hvors lands
sem að málinu höfðu unnið.
Við alla samningagerð er það mikið atriði hvar samið er. Oft er því
reynt að finna hlutlausan vettvang, ekki síst þegar hætta er á því að
tilfinningar blandist í verulegu hlutfalli við þau rök sem annar aðili eða
báðir hafa fram að færa.
Að forminu til var hér um hlutlausan vettvang að ræða. Það var í
sjálfu sér strax mikið áunnið við að hafa fengið málið þingfest utan
Bretlands, enda höfðum við markvisst unnið að því. En sannleikurinn
var sá, að Efnahagssamvinnustofnunin í París gat varla kallast hlutlaus
vettvangur lengur, svo gersamlega hafði almenningsálitið innan stofn-
unarinnar snúist á sveif með íslendingum. Ég efast ekki heldur um að
fulltrúar bresku stjórnarinnar við þessar viðræður hafi haft fyrirmæli
um að reyna að losa hana við þetta leiðindamál, jafnvel þótt einhverju
yrði að fórna.
Það tókst mjög fljótt að koma bresku útgerðarmönnunum í skilning
um það að löndunarbannið eitt væri til umræðu í París, hvorki þeir né
íslensku fulltrúarnir hefðu nokkurt umboð til þess að ræða stærð
landhelginnar við ísland. Parna var harður reipdráttur af beggja hálfu,
en það var allra dómur í Efnahagssamvinnustofnuninni að okkur hefði
tekist að koma fram mjög hagstæðum samningum fyrir ísland. Bresku
útgerðarmennirnir gerðu sér fljótlega ljóst að þeir yrðu að láta í minni
pokann um löndunarbannið og voru þá vel viðmælandi á eftir um flest
meiri háttar fyrirkomulagsatriði í sambandi við landanir á íslenskum
fiski í breskum höfnum.
Samkomulag þetta kom að vísu ekki til framkvæmda fyrr en seint á
árinu 1956, en sú töf var ekki svo mjög Bretum að kenna heldur því að
kominn var glímuskjálfti í íslendinga vegna Alþingiskosninga sem
menn þóttust finna að væru í aðsigi, og raunar fóru fram um sumarið —
þær frægu kosningar, sem komu vinstri stjórninni til valda.
Ef öðru vísi hefði staðið á var vandalaust að koma samkomulaginu á
ári fyrr, en þeir sem með utanríkismálin fóru á þeim tíma töldu ekki
hentugt að „semja við Breta“ svona rétt fyrir kosningar . . .
Fyrir mann, sem átti nokkurn þátt í þeim, er gaman að rifja upp
þessa löngu liðnu atburði og ekki ófróðlegt að geta bent á slíkt dæmi úr