Andvari - 01.01.1988, Blaðsíða 77

ANDVARI
„ÉG MINNIST ÞVÍNÆR DAG HVERN BERNSKU MINNAR"
75
komið, þótt undarlegt megi virðast, að smásagnasöfn seljist ávallt nauðalítið og
geri sjaldan eða aldrei í blóð sitt sem kallað er.
Væri þetta sannleikanum samkvæmt fullyrði ég, að margt smásagnasafnið
mundi aldrei hafa komið fyrir almenningssjónir, nema því aðeins að höfundur
hefði reynst þess megnugur að gefa það út sjálfur.
Væri það íslendingum, víðkunnri bókmenntaþjóð, til sæmdar að hætta að
semja og gefa út smásögur? Mér er spurn?
Þeir kunnu að meta þættina fornu, svo sem Auðunar þátt vestfirska, jafnvel
áður en hann var settur á bekk með heimsbókmenntum. Þeir kunnu líka að
meta þjóðsögur og sagnaþætti, sem einatt líkjast smásögum í nútímamerkingu.
Hitt er rétt, að góð og markverð smásagnasöfn voru farin að seljast minna og
hægar en skáldsögur af lélegra taginu, meðal annars vegna þess, að útgefendur
gerðu nauðalítið og jafnvel alls ekkert til að kynna söfnin. Og grunur minn er
sá, að ýmsir bóksalar hafi síður otað þeim fram en illa rituðum skáldsögum.
Nú eru hins vegar komnir til skjalanna útgefendur, sem telja sér skylt að
kynna rækilega góð smásagnasöfn í stað þess að klifa á því, að smásögur seljist
lítið sem ekkert.
Og árangurinn er stórkostlegur.
Lesendur gera sér grein fyrir, að smásaga gegnir öðru hlutverki og lýtur öðr-
um lögmálum en skáldsaga; og hið sama er að segja um skáldsögu, að hún gegn-
ir öðru hlutverki og lýtur öðrum lögmálum en smásaga.
Þessar greinar ritlistar eru jafn réttháar og mikilvægar í bókmenntalegum
skilningi.
Hreiðrið hefur nokkra nokkra sérstöðu meðal skáldsagna þinna. Hvað viltu
segja um það?
Hreiðrið hefur að því leyti sérstöðu, að ég reyndi að hafa sögu þessa í þremur
lögum, ef svo mætti að orði komast. í efsta laginu, það er að segja á yfirborðinu,
á þetta að vera saga af skrítnum atburðum, sumpart kátlegum. í laginu undir
yfirborðinu er reynt að koma fyrir orðum, myndum og atvikum, yfirleitt mjög
einföldum, sem eiga að vera tákn og hafa táknlegt gildi. í neðsta laginu er svo
ýjað að sumu, sem ætti að leiða glöggan lesanda að táknlegum skilningi og auð-
velda honum að ráða táknin og um leið erindi sögunnar við samtíðina. Lesend-
ur geta svo dæmt um, hvernig til hefur tekist.
Nú hafa bækur þínar verið þýddar og komið út víða um heim. Þarftu að hafa
tnikil afskipti af erlendum þýðingum verka þinna?
Þau afskipti eru einvörðungu fólgin í því að bera þýðingarnar saman við
frumtexta, ellegar svara spurningum þýðenda um mýmargt, sem þeir vilja
glöggva sig á.
Ég hef nú ekki leitast við að kenna mér önnur tungumál en dönsku og ensku