Andvari - 01.01.1988, Blaðsíða 45

ANDVARI
PÉTUR BENEDIK l'SSON
43
skýringu, en þeim, sem síðar virtu sannleikann að vettugi, var gefinn sá
vitnisburður, sem við átti.
Hér skiptir það engu máli, hver vísan var í Egils sögu, né heldur hitt,
hvort skýring Kjerúlfs læknis er hin eina sanna eða ekki. Aðalatriðið er
þessi fagra mynd úr menningarlífi íslendinga, að enn í dag fara „leik-
menn“ með 1000 ára gamlar vísur yfir kaffibollanum að morgni dags
og hleypur kapp í kinn að vita þær rétt skýrðar. Áhugi almennings á
fornum þjóðlegum fræðum hefur síðan land byggðist verið hin mesta
gifta íslendinga. Pessi áhugi hefur verið ríkum og fátækum, lærðum
mönnum og þeim, sem engrar skólamenntunar nutu, sameiginlegur.
Meira en flest annað hefur hann gert íslendinga að einni þjóð, menn-
ingarþjóð, þar sem allir töluðu sama málið, — og ef nokkur þurfti að
kenna öðrum hreint mál og fagurt, þá var það löngum almúginn, sem
hafði rétt til þess að slá á fingurna á sínum lærða bróður.
Meðan almenningur heldur áfram að hafa áhuga fyrir fornsögunum,
verða þær lifandi orð í þessu landi, hluti af menningu þjóðarinnar. Hún
verður að vera á verði gegn því, að lærðu mennirnir steli frá henni
fjöregginu. Það er nauðsyn, að þeir ræði ýms atriði í sambandi við
fornritin sín á milli og á máli, sem við hinir ýmist ekki skiljum eða
nennum ekki að hlusta eftir. En þeir skulda þjóðinni það að skrifa
a.m.k. jöfnum höndum um hin fornu fræði á mannamáli og taka
vinsamlegan þátt í viðræðum almennings um þau. Þessa skuld hafa
margir hinna ágætustu fræðimanna goldið, en ekki allir. En jafnt
fræðimönnum sem öðrum á að vera það ánægjuefni, þegar þeir, sem
ekki hafa notið vísindalegrar sérmenntunar, brjóta heimildirnar til
mergjar, því að í þeim hópi eru oft menn, sem glöggt sjá í gegnum nýju
fötin keisarans, en hinir skriftlærðu hafa sniðið sér úr allskonar kenni-
setningum, sem eru í tísku í svipinn.“
Sumarið 1964 veiktist Pétur, fékk heiftarlegt botnlangakast og síðan
hfhimnubólgu, en rétt sem hann var staðinn upp úr þeim veikindum,
ákváðu læknar að skera burt þykkildi sem myndast hafði í hálsi hans og
reyndist illkynja krabbameinsæxli. Við uppskurðinn lömuðust radd-
böndin og var Pétur uppfrá því mjög lágmæltur og hás. Eftir aðgerðina
var hann sendur utan til geislameðferðar sem gekk mjög nærri honum.
Pétur virtist ná sér furðu skjótt af þessum veikindum — og brátt
gekk hann til starfa sinna í bankanum af sömu atorku sem fyrr. Á
sextugsafmæli hans í desember 1966, sagði dagblaðið Vísir að af Pétri