Andvari - 01.01.1996, Page 30

28
EINAR ÓLAFSSON
ANDVARI
maður þess, Brynjólfur varaformaður, Ársæll ritari og meðstjórnend-
ur Haukur Björnsson og Vilhjálmur S. Vilhjálmsson. Kommúnistunum
þótti það nú orðið há sér nokkuð að hafa ekki málgagn. En 1. maí
1924 kom út fyrsta tölublað Rauða fánans, málgagns Sambands ungra
kommúnista, og kom það út óreglulega til ársins 1927, sjö tölublöð.
Fimmta þing Kominterns var haldið sumarið 1924 og kom í hlut
Brynjólfs að sitja það fyrir hönd íslensku kommúnistanna. Ekki fer
slíkum sögum af þeirri Moskvuför Brynjólfs sem hinni fyrstu, enda
var nú orðið auðveldara að komast til Rússlands. Á þessu þingi var í
fyrsta sinn samþykkt sérstök ályktun um ísland. Sambandið við
Komintern var nú orðið reglulegt enda var Samband ungra komm-
únista í Alþjóðasambandi ungra kommúnista.
Ekki veit ég hvort Brynjólfur átti einhvern þátt í að semja þessa
ályktun, en auðvitað er það líklegt. Ályktunin er einhvers konar
málamiðlun, eins og til að styggja ekki Ólaf Friðriksson. Ekki var
kveðið beint upp úr um hvort kommúnistar skyldu yfirtaka Alþýðu-
flokkinn og gera hann að kommúnistaflokki, eins og virðist hafa ver-
ið hugmynd Ólafs, eða stofna sérstakan kommúnistaflokk. Hins veg-
ar var andstöðuarmurinn hvattur til að skipuleggja sig samkvæmt
kommúnískum skipulagsreglum. Ekki mun Ólafur hafa verið fylli-
lega sáttur við þessa ályktun.17
Það dró æ meira sundur með ungkommúnistunum og Ólafi Frið-
rikssyni og hefur heimkoma þeirra Brynjólfs og Ársæls trúlega frek-
ar flýtt því uppgjöri. Hins vegar var Ólafur foringi vinstri manna í
Alþýðuflokknum og því þótti yngri mönnunum nauðsynlegt að halda
friðinn og hafa samstarf við hann. Ýmsir eldri félagar, sem aðhylltust
hina róttækari stefnu, reyndu líka að miðla málum. Stofnun komm-
únistaflokks var þá ekki tímabær að mati kommúnistanna, heldur
vildu þeir stefna að því að koma upp skipulögðum kommúnískum
andstöðuarmi í Alþýðuflokknum og vinna að því að gera verkalýðs-
félögin og samband þeirra óháð stjórnmálaflokkum. Á Alþýðusam-
bandsþingi haustið 1924 var Félagi ungra kommúnista í Reykjavík
meinuð innganga í sambandið og útgáfa Rauða fánans fordæmd.
Sama haust var gerð sú tilraun til að miðla málum milli Ólafs og
kommúnistanna að mynda sérstakan umræðuvettvang, Fræðslufélag
kommúnista. Þegar fram í sótti hefur félagið þó frekar orðið til að
skerpa ágreininginn en stuðla að sættum. Það starfaði aðeins eitt ár,
til hausts 1925.18