Andvari - 01.01.1996, Side 45

andvari
BRYNJÓLFUR BJARNASON
43
Þessir atburðir skóku Sósíalistaflokkinn um tíma og eftir innrasma
í Finnland sagði Héðinn Valdimarsson sig úr flokknum ásamt nokkr-
um miðstjórnarmönnum og fleirum. Vart er hægt að segja að flok
urinn hafi klofnað, nær sanni er að flísast hafi úr honum, en vissulega
var það ekki hver önnur flís sem þar fór þar sem formaður flokksins
og miðstjórnarmenn voru hluti hennar. Á öðru þingi flokksins haust-
ið 1940 sagði Brynjólfur að við stofnun flokksins hefði venð reynt
að sameina tvenns konar sjónarmið, annars vegar sósíalismans og
stéttabaráttunnar og hins vegar sjónarmið hins borgaralega umbota-
manns. Fyrr eða síðar hefði hlotið að klofna úr flokknum. A tyrsta
flokksþinginu ári fyrr kvartaði Brynjólfur undan því að flo urinn
væri ekki enn heilsteyptur marxískur flokkur ^
Þegar Brynjólfur rifjaði upp í samtölum okkar arið 1988 tilurö a
þýðubandalagsins sagði hann um þá menn sem þá komu ti sams ar s
við sósíalista, að þeir hafi helst ekki viljað ræða um málefm, ahuginn
hafi allur snúist um völd. „Þarna voru menn í fararbrod t, sem voru
harla ólíkir þeim mönnum úr Alþýðuflokknum, sem to u _ oa una
saman við okkur í Sósíalistaflokknum 1938. Við fundum fljott, a
þeim var alvara og málefnin látin ráða.u Annai helsti forystuma ur
þeirra var Sigfús Sigurhjartarson, og í þessu máli lagði uann lu a
flokkurinn fylgdi hlutleysisstefnu. Sigfús varð varaforma ur ° s
ins, ritstjóri Þjóðviljans ásamt Einari Olgeirssyni, þingmaður tloKKs-
ins frá 1942 og oddviti hans í bæjarstjórn Reykjavíkur. I mmmngum
sínum segir Guðmundur J. Guðmundsson að þeir þrír, Emar’ us
°g Brynjólfur, hafi myndað forystu flokksins og unmð akaflega ve
saman svo ólíkir sem þeir voru. „Svo gerðist atburður, se8ir n
mundur, „sem átti eftir að hafa miklar afleiðingar, ótrulega afdnta-
nkar. Mér er næst að halda að sá atburður hafi aldrei venö ai-
ntennilega skilgreindur í íslenskri stjórnmálasögu. Það var pegar
Sigfús lést árið 1952, rétt fimmtugur. „Forustan brast í brunm, segir
Guðmundur. „Þá fóru veikleikar Einars og Brynjólfs að koma í ljos.
Það kom ekki lengur saman það besta í hverjum og einum sem ei i
til einnar niðurstöðu.“30 .A
í raun var Sósíalistaflokkurinn alls ekki hlutlaus gagnvart gri a^
sáttmálanum og innrásinni í Finnlandi. Hvað sem kommúmstarmr í
flokknum vildu gátu þeir ekki verið hlutlausir gagnvart þeim he j-
uráróðri, sem nú gekk gegn Sovétríkjunum og kommúnismanum, og
hlutu að nota vettvang flokksins til að koma sjónarmiðum sínum a