Andvari - 01.01.1996, Page 160

158
EIRÍKUR GUÐMUNDSSON
ANDVARI
verði stundleg en ekki ævarandi. Eina stundina þráir hún heitast að velta
sér upp úr eigin óförum, leggja rækt við listina að hugsa sitt; þá næstu er
hún horfin á vit drauma um elskhuga í öðrum landsfjórðungi. Hún hefur
aldrei skilið tilgang lífsins nema á góðum degi í ömmulundi eða á öðrum
hjartastað sögunnar, Perpignan, „og svo kannski rétt á meðan kossinn
stendur yfir“ (140). Sagan endar einmitt á slíku tilvistaraugnabliki og
kannski verður enginn viðstaddur þegar ofbeldi tímans birtist aftur í öllu
sínu veldi og augun bresta á ný. Að minnsta kosti ekki lesandinn.
TILVÍSANIR
1. Ástráður Eysteinsson telur slíka glímu eða vitund um þessar eigindir tímans eitt af meg-
ineinkennum á veigamestu skáldsögum síðasta áratugar. Sjá grein hans „Um formgerð
og frásögn. Önnur sýn á skáldsagnagerð síðastliðins áratugar“ í öðru hefti Tímaríts Máls
og menningar, 1992, bls. 44-45.
2. Sjá til dæmis hugmyndir franska frásagnarfræðingsins Gérards Genette sem segir að í
frásögninni búi ávallt sú freisting að stöðva tímann, framkalla nokkurs konar landamæri
í textanum sem skilja á milli frásagnar og orðræðu; mismun sem hann skýrir útfrá vísun-
um í forn-grísku heimspekingana Aristóteles og Platon. Sjá „Frontiers of Narrative“ í
Figures of Literary Discourse. Þýð. Alan Sheridan. Colombia University Press. New
York, 1982, bls. 126-44.
3. Þessi líking er „útfærsla" á einni líkingu í sögu Kristínar, sjá bls. 39.
4. I þessu samhengi má benda á grein Kristjáns Kristjánssonar heimspekings, „Að kasta
ekki mannshamnum. Um heimspekina í ljóðum Stephans G. Stephanssonar", sem birt-
ist í fjórða hefti Tímarits Máls og menningar 1995. Þar gerir hann meðal annars grein
fyrir þeirri raunhyggju sem finna má í kvæðum Stephans, ekki síst í mögnuðu ljóði hans
„Kveld“ (sjá bls. 27-28).
5. Sjá Michel Foucault: The Order of Things. An Archaeology of the Human Sciences.
Routledge. London, 1991, einkum kafla þrjú og fjögur, „Representing" og „Speaking“,
bls. 46-124.
6. Sjá Joseph Conrad: Innstu myrkur. Sverrir Hólmarsson þýddi. Uglan - íslenski kilju-
klúbburinn. Reykjavík, 1992, bls. 62.
7. Sjá Michel Foucault: The History of Sexuality. Volume I. An lntroduction. Þýð. Robert
Hurley. Penguin Books. London, 1990. Ég styðst hér við fyrstu þrjá hluta bókarinnar,
„We „Other Victorians““, „The Repressive Hypothesis" og „Scientia Sexualis“, bls. 3-
73.
8. Sjá Georges Bataille: „Sade“. Literature and Evil. Essays by Georges Bataille. Þýð.
Alastair Hamilton. Marion Boyars. London, New York, 1993, bls. 120.
9. Ég styðst hér meðal annars við hugmyndir esseyistans E.M. Ciorans í greininni „The
Temptation to Exist“ í samnefndu greinasafni (Þýð. Richard Howard, Quartet Encount-
ers. London, New York, 1987, bls. 212).
10. Sjá „„Deyðu á réttum tíma“. Siðfræði og sjálfræði í ljósi dauðans" í hausthefti Skírnis,
1990, bls. 288-316.
11. Sama grein, bls. 289.
12. „Flóttinn til vorlandsins", ritdómur um Hjartastað í fyrsta hefti Tímarits Máls og menn-
ingar, 1996, bls. 119.
13. Friedrich Nietzsche: Handan góðs og ills. Forleikur að heimspeki framtíðar. íslensk þýð-