Íslenzk tunga - 01.01.1963, Blaðsíða 45

OLFUS
43
kan pápekas, att ordet endast anvandes för att narmare precisera typen
av 05, t. ex. i motsats till backos ‘backmynning’. I övrigt anvandes sim-
plex 05 n., som ár allmánt i Vármland.
í bréfi til mín, dags. 6. febr. 1963, bætti hr. Broberg við tveimur
dæmum frá Vermalandi:
(18) a/vos n. ‘álvmynning’. Gunnarskog, ULMA 517:220.
(19) 'álvosa n. (best. sg.) ‘oinráde strax ovanför álvmynningen i en in-
sjö’. Alster, ULMA 3017.
Loks skal þess getið, að ég sendi einnig fyrirspurn um orðið iilvos
til Landsmálsarkivet í Lundi. Forstöðumaður þess, dósent Sven Ben-
son, tjáði mér síðar í samtali, að hann teldi mjög ólíklegt, að safnið
hefði neitt dæmi um þetta orð, því að á málssvæði þess eru dlv-nóin
ekki til. Sunnan Gautelfar er engin á með slíku nafni.
Það, sem nú hefir verið rakið urn útbreiðslu orðsins alvos n. og
no. elveos n., sýnir, að Gautelfur, Raumelfur og Klarelfur setja heim-
kynnum þessarar samsetningar mörk — í stórum dráttum.124
Þótt nú séu fengnar nægar heimildir um orðið alvos, vil ég ekki
láta undir höfuð leggjast að geta þriggja örnefna, sem varðveita
þetta orð. Eitt þeirra er frá Bohusléni, hin tvö við upptök og ós Gaut-
elfar.
1. Alvoset heitir „Fresslandsálvens utlopp“ í Södra Bullaresjön í
Bullarens hd í Bohusléni.120 Samkvæmt sömu heimild (bls. 81) er
orðið d ‘á’ ekki til í mállýzku sveitarinnar, heldur aðeins alv.
2. Annað örnefnið, sem varðveitir orðið alvos, er Alvsborg (<
''dlvössborg), en svo hét upphaflega virki, sem stóð á suðurbakka
Gautelfar rétt við árósinn og mun að líkindum hafa verið reist á
124 llér er auðvitað eingöngu átt við stofnsamsetninguna. Eignarfallssamsetn-
ingin, sem er unglegri, er kunn úr Herdal af nafninu Alvros < Ælfuar os, sem
kemur fyrir þegar á 13. öld, eins og áður var getið. Kemur þetta vel heim við
það, að nafnið Elfr hafi breiðzt út norður eftir og sé þá yngra á Eystri-Dalelfi
en hinum stóránum þremur.
12B Axel Paulsson, „Terráng- och naturbetecknande substantiv i Mo-málet i
Bullaren och deras förekomst i ortnamn“, Skrifter utgivna av Institutet för ort-
numns- och dialektjorskning vid Göteborgs högskola, II (Göteborg 1920), 82.